خوانشی نو از نظام مسائل کلان تربیتی دانشجویان از منظر حکمرانی دانشگاهی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 دانشیار گروه مدیریت دولتی دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

3 استادیار گروه مدیریت دولتی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

در این مقاله با محوریت گونه‌شناسی عام و چهارگانه حکمرانی جسوپ (دستوری، مبادله‌ای، گفتگویی و همبستگی)، مسائل کلان دانشجو در نظام تربیتی حاکم بر دانشگاه‌های کشور مورد بازخوانی قرار گرفته و نکات اصلاحی‌ای برمبنای حکمرانی اسلامی دانشگاهی ارائه شده است. به‌همین منظور و با عنایت به فقدان طرح مناسبی از مسائل کلان تربیتی مرتبط با دانشجویان در اسناد آموزش عالی، با استفاده از روش «تحلیل مضمون»، این مسائل از نظام‌نامه تربیتی و برنامه‌ریزی درسی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام به‌دست آمده و پاسخ‌های مقتضی در قالب گونه‌شناسی منتخب ارائه شده با استفاده از روش «نظر متخصص»، و در «مصاحبه» با برخی نخبگان آموزش عالی، پاسخ منتخب به دست آمده است که نتیجه آن تلاش برای ارائه حکمرانی دانشگاهی اسلامی بر مبنای پاسخ‌های مذکور است. نتیجه به‌دست‌آمده اینکه گونه غالب حکمرانی نظام تربیتی دانشگاهی دستوری ـ با ویژگی‌هایی نظیر برنامه درسی ازپیش تعیین‌شده، آموزش یکسان، هدایت تحصیلی ضابطه‌محور، انجام امور دانشجویان براساس قوانین مشخص و... ـ است؛ درحالی‌که دیگر الگوهای حکمرانی نظام تربیتی (مبادله‌ای، گفتگویی و همبستگی) دارای نکات و پاسخ‌های قابل توجهی به مسائل کلان دانشجویی هستند که در نظام تربیتی فعلی نادیده گرفته شده است و استفاده از آنها و تحلیل این مسائل در قالب فراحکمرانی، می‌تواند حکمرانی دانشگاهی اسلامی را بهتر محقق سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A new reading of the system of macro-educational issues of students from the perspective of Islamic academic governance

نویسندگان [English]

  • Masoud Bakhshi 1
  • Meisam Latifi 2
  • Alireza Chitsazian 3
1 Imam Sadiq University
2 Associate Professor, Department of Public Administration, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University
3 Assistant Professor, Department of Public Administration, Faculty of Islamic Studies and Management, Imam Sadiq University
چکیده [English]

In this article, focusing on the general typology of Jessop's governance (Command, exchange, dialogue and solidarity), The major problems of students in the educational system ruling the country's universities have been examined and a new reading of these issues has been done based on the Islamic academic governance. For this purpose and with regard to the lack of a proper plan of educational macro issues related to students in higher education documents, using the "theme analysis" method, these issues were obtained from the educational system and curriculum of Imam Sadiq University, peace be upon him, and the appropriate answers were obtained in the framework of selected typology is presented and by using the "expert opinion" method, and in "interviews" with some elites of higher education, a selected answer has been obtained, the result of which is an attempt to present the Islamic academic governance based on the mentioned answers.The result obtained is that the command type of governance of the university educational system is is in a command manner- with features such as predetermined curriculum, uniform education, rule-based educational guidance, conducting students' affairs based on specific rules, etc.-; While other modes of governance of the education system (exchange, dialogue and solidarity) have significant points and answers to major issues of student that have been ignored in the current education system, and by using them and analyzing these issues in the framework of meta-governance, Islamic academic governance can be realized better.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic academic governance
  • Governance
  • Academic governance
  • Education system
  • student
ابلاغیه گروه برنامه‌ریزی و گسترش علوم ورزشی اداره‌کل برنامه‌ریزی معاونت آموزشی وزارت عتف (1395).
اساسنامه نهاد نمایندگان مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها (1372).
آیین‌نامه استخدامی اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، پژوهشی و فناوری (1390).
آیین‌نامه آموزشی دوره‌های کاردانی و کارشناسی (1394).
آیین‌نامه آموزشی دوره کارشناسی‌ارشد ناپیوسته (1394).
آیین‌نامه آموزشی دوره دکتری تخصصی (1395).
آییننامه تسهیلات آموزشی، پژوهشی و رفاهی ویژه استعدادهای درخشان (1377).
آیین‌نامه تشکیل مرکز مرکز مشاوره دانشجویی در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی دولتی و غیر دولتی (1391).
آیین‌نامه قانون تشکیل، تقویت و توسعه بسیج دانشجویی (1388).
آیین‌نامه کانون‌های فرهنگی دانشجویان دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش‌عالی (1388).
اشیری، سعید (1387). گفتمان فرهنگ‌ساز در اندیشه آیت‌الله خامنه‌ای. کرمان: دانشگاه شهید باهنر، چاپ اول.
اعتصامی، محمدمهدی و همکاران (1394). نظام جامع تربیتی و برنامه‌ریزی درسی دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، جلد سوم: نظام برنامه‌ریزی درسی. تهران: دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، سند بالادستی چاپ‌نشده.
افخمی روحانی، حسین؛ رحمان‌سرشت، حسین و مرجانی، شهره (1393). حکمرانی دانشگاهی و ارزیابی پرتال‌ها و وبگاه‌ها. نامه آموزش عالی. 28 (75-96).
برایسون، جان (1372). برنامه‌ریزی استراتژیک برای سازمان‌های دولتی و غیردولتی، ترجمه عباس منوریان. تهران: مرکز آموزش مدیرت دولتی، چاپ اول.
جمعی از نویسندگان (1397). درآمدی بر نظام‌نامه تربیتی المصطفیصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم. قم: مرکز بین‌المللی ترجمه و نشر المصطفیصلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم، چاپ دوم.
دانایی‌فرد، حسن (1395). روش‌شناسی مطالعات دلالت‌پژوهی در علوم اجتماعی و انسانی: بنیان‌ها، تعاریف، اهمیت، رویکردها و مراحل اجرا. روش‌شناسی علوم انسانی. 86، 39-72.
دیاموند، رابرت ام. (1385). برنامه‌ریزی درسی و تدوین طرح درس در آموزش عالی، ترجمه: کورش فتحی واجارگاه. تهران: کورش چاپ، چاپ اول.
راتکلیف، جی (1376). برنامه درسی دوره کارشناسی، ترجمه: بابک نصیری. مجموعه مقالات دایره المعارف آموزش عالی، جلد اول. تهران: مؤسسه پژوهشی و برنامه‌ریزی آموزش عالی،  چاپ اول.
سیاست‌های کلی برنامه چهارم توسعه کشور (1382).
سیاست‌های کلی برنامه پنجم توسعه کشور (1387).
سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه کشور (1394).
سند دانشگاه اسلامی (1392). تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
شورت، ادموند سی (1387). روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی، ترجمه: محمود مهرمحمدی. تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
فاضلی، عصمت (1378). بررسی برنامه درسی رشته روان‌شناسی و میزان تحقق اهداف آن از نظر مدرسان و دانشجویان دوره‌های تحصیلات تکمیلی. تهران: مؤسسه پژوهش در برنامه‌ریزی آموزش عالی، چاپ اول.
فتحی واجارگاه، کورش و نوروززاده، رضا (1386). درآمدی  بر برنامه‌ریزی درسی در آموزش عالی. تهران: مؤسسه پژوهش  و برنامه‌ریزی آموزش عالی، چاپ اول.
فی، برایان (1383). پارادایم‌شناسی علوم انسانی، ترجمه مرتضی مردی‌ها. تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی، چاپ اول.
قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دورههای تحصیلات تکمیلی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور (1395).
کافمن، راجر و هرمن، جری (1374). برنامه‌ریزی استراتژیک در نظام آموزشی: بازاندیشی و بازسازی ساختارها، بازآفرینی، ترجمه: فرید مشایخ. تهران: انتشارات مدرسه، ‌چاپ اول.
کرامتی، محمدرضا (1381). مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی استراتژیک در آموزش و پرورش. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول.
کسکه، شهاب؛ پرداختچی، محمدحسن؛ صباغیان، زهرا؛ توفیقی، جعفر و ایران‌منش، مهدی. (1392). تدوین الگویی برای راهبری دانشگاه‌ها با رویکرد مبتنی بر نظریه داده‌بنیاد. مجله برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی. 17 (1-31).
کنن، رابرت و نیوبل، دیوید (1386). راهنمای بهبود تدریس در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، ترجمه: احمد رضا نصر و همکاران. تهران: انتشارات سمت، چاپ اول.
لطیفی، میثم (1397). روش‌شناسی گونه‌شناسی: رهنمونی بر نظریه‌پردازی در دانش مدیریت. مطالعات مدیریت دولتی ایران، 1(2)، 25-52.
مصباح یزدی، محمد تقی و همکاران (1390). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: انتشارات مدرسه، چاپ اول.
مهرمحمدی،  محمود (1381). برنامه درسی: نظرگاه‌ها، رویکردها و چشم‌اندازها. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، چاپ اول.
نقشه جامع علمی کشور (1389). تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
Amaral, A., Meek, V. L., & Larsen, I. M. (Eds.). (2003). the higher education managerial revolution? (Vol. 3). Springer Science & Business Media.
Bandura, A. (1986), Social foundations of thought and action; a social cognitive theory. New Jersey, Prentice-Hall.
Barker, T. S., & Smith Jr, H. W. (1998). Integrating accreditation into strategic planning. Community college Journal of research and practice, 22(8), 741-750.
Bevir, M. (2012). Governance: A very short introduction. OUP Oxford.
Birnbaum, R. (1991) “Faculty in Governance: The Role of Senates and Joint Committees in Academic Decision Making (Special issue)”. New Directions for Higher Education, 18 (3), pp. 8-25.
Capano, G., Howlett, M., & Ramesh, M. (2015). Re-thinking governance in public policy: Dynamics, strategy and capacities. In Varieties of governance (pp. 3-24). Palgrave Macmillan, London.
Clark, B. R. (1986). The higher education system: Academic organization in cross-national perspective. Univ of California Press.‏
Collins, A., J.S. Brown, and S.E. Newman (1989), Cognitive apprenticeship; teaching the crafts of reading, writing, and mathematics. In Knowing, learning, and instruction, essays in honor of Robert Glaser, ed. L.B. Resnick, New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Considine, M., & Lewis, J. M. (2003). “Bureaucracy, network, or enterprise? Comparing models of governance in Australia, Britain, the Netherlands, and New Zealand”. Public Administration Review, 63(2), 131-140.
Considine, Mark (2006): "The power of networks: Institutional transformations in the global era?" Paper presented at the Democratic Network Governance Conference, Roskilde University, Denmark, November 1-3, 2006.
Diamond, R. M. (2000). Designing and Improving Courses and Curriculum Higher Education, San Francisco: Jossey – Bass Publication.
Dressel, P. and Marcus, B. (1982) On teaching and learning in college. Jossey-Bass.
Eyler, A., Brownson, R., King. A Brown, D., et al. (2006). Physical activity and women in the United States: An overview of health Prevalence. and intervention opportunities. Women and Health; 26: 27 - 50
Fathi Vajargh, k, (2006). A model of Experimental curriculum in Higher Education, Tehran, Beheshty University.
Ferlie, E., Musselin, C., & Andresani, G. (2009). The governance of higher education systems: A public management perspective. In University governance (pp. 1-19). Springer, Dordrecht.
Fumasoli, T. (2015). Multi-level governance in higher education research. In The Palgrave international handbook of higher education policy and governance (pp. 76-94). Palgrave Macmillan, London.
Graves, N. (1978). Aims and objectives in degree curriculum design, Journal of Geography in Higher Education, 2 (2): 64-73. Available at: http://www2.glos.ac.uk/GDN/gold.
Haskell, R.E (2001), Transfer of Learning, Cognition, Instruction, and Reasoning, Academic Press, New York.
Hendrickson, R. M., Lane, J. E., Harris, J. T., & Dorman, R. H. (2013). Academic leadership and governance of higher education: A guide for trustees, leaders, and aspiring leaders of two-and four-year institutions. Stylus Publishing, LLC.
Howell, Elaine (2000). Strategic planning for a new century; process over product, Eric clearing house for community college Ed (447842).
Jessop, Bob (2003). Governance and meta-governance: on reflexivity, requisite variety and requisite irony. Governance as social and political communication, 101-116.
Jessop, Bob (2004). The political economy of scale and European governance. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie, Vol. 96, No.2, pp 225- 230.
Jessop, Bob (2011). Metagovernance. In: Handbook of Governance. Sage,
London, pp. 106-123.
Keeves, J. P. (1985). Modle and Modle Buildings: The International Encyclopedia of Education Research and Study. Pergaman Press, Volume 6, M-Q.
Kirkgoz، Yasmin (2009). Challenge of developing and maintaining curriculum Innovation at higher education.in www.sciencedirect.com.
Lindblom, C. E. (1995). The science of muddling through, Public Administration Review, 19: 79-99. Available at http://www2.glos.ac.uk/GDN/gold.
Lynn, Laurence E., Jr. 2010. “Governance.” Public Administration Review Foundations of Public Administration Series. At: http://www.aspanet.org/scriptcontent/index_par_foundationsseries.cfm.
Marsh, C. (2009). Key concepts for understanding curriculum. London: Taylor & Francis Routledge.
Mazzoli j, Andrew. (2000). Faculty perceptions of influence on the curriculum in higher Education. Submitted in partial full filment of reguirement for the Degree of Doctor of philosophy. University of South Carolina.
McNay, I. (1995). From the collegial academy to corporate enterprise: The changing cultures of universities. In T. Schuller (Ed.), The changing university? (pp. 105–115). Buckingham: The Society for Research into Higher Education and Open University Press.
Meuleman, L. (2008). Public management and the metagovernance of hierarchies, networks and markets: The feasibility of designing and managing governance style combinations. Springer Science & Business Media.
Miller Jefferies & Warton r. & Uyeda K.M. (1991) Expert Method Opinion: Tools and techniques Expert Method Opinion. Published simultaneously in Canada.
Oppenheim, A.N. (1992), Questionnaire Design, Interviewing and Attitude Measurement, Pinter, London.
Pressley, M. & C.B. McCormick (1995), advanced educational psychology, for educators, researches, and policymakers. New York: Harper Collins College Publishers
Prideaux, D. (2008). Curriculum Design in Medical Education. Journal of Medical Educ. 2008, 35. 268-270
Reinstein, A., & Lander, G. H. (2008). Developing critical thinking in college programs. Research in Higher Education Journal, 1, 78.
Rhodes, R.A.W. (1997): From marketisation to diplomacy: it’s the mix that matters. Australian Journal of Public Administration, Vol. 56, No.2, pp 40-53.
Rowlands, J. (2017). Academic governance in the contemporary university. Singapore: Springer. http://dx. doi. org/10.1007/978-981-10-2688-1
Spronken-Smith, R., & Harland, T. (2009). Learning to teach with problem-based learning. Active Learning in Higher Education, 10(2), 138-153.
Thissen, W. A., & Walker, W. E. (2013). Public Policy Analysis. Springer.
Trakman, L. (2008). Modelling university governance. Higher Education Quarterly, 62(1‐2), 63-83.
Walker, D. (2004). Fundamentals of curriculum. New York: Harcourt Brace Jovanovich.
Whitehead, A. N. (1929). The aims of education and other essays. New York: Free Press.
Wolf, P. (2007). Curriculum Development in Higher Education: Faculty-Driven Processes and Practices. Jossey-Bass.