شناسایی الزامات ایجاد ارتباط مطلوب میان مساجد و مدارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

2 دانشیار گروه مدیریت دولتی و رئیس دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

اگرچه با تأسیس مدارس و مراکز آموزشی، کارکرد تعلیمی مساجد کم‌رنگ شده است اما باتوجه به نقش مهمی که مسجد در رشد و تعالی افراد دارد، باید برای تکمیل رشد و تربیت نوجوانان، تعامل و ارتباط استوار بین مدرسه و مسجد ایجاد شود. این پژوهش با روش تحلیل مضمون به‌دنبال شناسایی الزامات مورد نیاز مسجد در ایجاد ارتباط پایدار و اثرگذار با مدرسه است. برای این پژوهش با مسئولان تربیتی 14 مسجد از سراسر کشور ازجمله تهران، اصفهان، اهواز، قزوین، قم، اسلامشهر و ورامین مصاحبه شد که در زمینه ارتباط با مدرسه موفق عمل کرده بودند. نتایج در قالب 48 مضمون پایه­، ده مضمون سازماندهنده و چهار مضمون فراگیر گزارش شده است. در پایان تحلیلها، چهار بعد و ده مؤلفه به‌دست آمد که درواقع همان مضمونهای سازماندهنده و فراگیر است. ابعاد عبارت است از بعد تعامل، بعد برنامه­، بعد نیروی انسانی و بعد قالبهای ارتباطی. در نتیجه اگر تشکیلات فرهنگی مسجد در این چهار بعد، که هر کدام مؤلفه­هایی دارد، موفق باشد و آنها را مورد توجه قرار دهد به ایجاد ارتباط مناسب و مستمر با مدرسه موفق خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the Requirements of Appropriate Communication between Mosques and Schools

نویسندگان [English]

  • Ali Sobhanimatin 1
  • meysam latifi 2
1 MSc student of Islamic Knowledge and management, Imam Sadegh University
2 Associate professor at the Department of Public Administration, Dean of the Faculty of Islamic Knowledge and Management, Imam Sadiq University
چکیده [English]

Although the educational functions of mosques have decreased due to the establishment of schools and educational centers, it is necessary to establish profound interactions between them to complement the growth and education of the youths. This is necessary because mosques play important roles in the growth and excellence of individuals. Employing thematic analysis method, this research aims at identifying the requirements of the mosques for establishing a long-lasting and effective relationship with schools. The researchers interviewed the educational authorities of 14 mosques across the country, including Tehran, Isfahan, Ahvaz, Qazvin, Qum, Islamshahr and Varamin, all of whom had successful experience in communicating with schools. The interviews ended in 48 basic themes, ten organizing themes, and four comprehensive themes. Finally, the analysis resulted in four dimensions and ten components coinciding with organizing themes and comprehensive themes. The dimensions included interaction, programming, human, and communication arrangements. Consequently, if the cultural bodies of the mosques are successful in these four dimensions and their components, they can do well in establishing a proper and constant relationship with schools.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mosque-school collaboration
  • administration of mosques
  • school management
  • inter-organizational collaborations
آذر، عادل؛ زارعی؛ عظیم؛ الهی، شعبان و رعنایی، حبیب‌الله (1386)، طراحی مدل مبتنی بر شبیه‌سازی جهت بررسی و تحلیل ارتباطات بین سازمانی، مدرس علوم انسانی، ش 55: 31 ـ 58.
آقامحمدی، جواد (1393)، تدوین و تبیین عوامل ارتباطی مسجد و مدرسه: با تأکید بر نقش محوری مسجد، در: فروغ مسجد، ج 9، مسجد و کودک و نوجوان. قم: دفتر مطالعات و پژوهش‌های مرکز رسیدگی به امور مساجد.
ابطحی، سید مصطفی (1384)، نقش مساجد در استحکام انقلاب اسلامی و مقابله با هجوم فرهنگی. در: فروغ مسجد، ج 4، مجموعه سخنرانی­ها و مقالات برگزیده سومین همایش جهانى مساجد، قم: مؤسسه فرهنگی ثقلین.
اسلام­پور کریمی، عسکر (1393)، نگاهی گذرا به سیمای مسجد طراز اسلامی، در: مقالات برگزیده فام (فراخوان ایده­های مسجدی)، قم: دفتر مطالعات و پژوهش‌های مرکز رسیدگی به امور مساجد.
ایروانی، شهین (1393)، مقدمه‌ای بر تبیین ماهیت نظام آموزش و پرورش ایران از آغاز دوره مدرن‌سازی تا امروز، پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت، ش 4: 83 ـ 110.
تنها، محمدصادق (1394)، فهم الگوی همکاری بین سازمانی مسجد و مدرسه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع) تهران.
جهانیان، ناصر (1395)، جایگاه نهاد وقف در اقتصاد، بخش سوم، اقتصاد اسلامی، ش 62: 79 ـ 106.
حسینی مجرد، اکرم (1393)، بررسی تحلیلی نظام تربیتی مسجد محور، در: فروغ مسجد، ج 9، مسجد، کودک و نوجوان، قم: دفتر مطالعات و پژوهش‌های مرکز رسیدگی به امور مساجد.
دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی (1390)، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، تهران: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی.
رحمت‌آبادی، اعظم (1384)، نقش تاریخى مسجد در تولید و پیشرفت علم و مقایسه آن با وضع کنونی، در: فروغ مسجد، ج 3، مجموعه سخنرانی­ها و مقالات برگزیده سومین همایش جهانى مساجد، قم: مؤسسه فرهنگی ثقلین.
رضایی، علی (1382)، جایگاه مساجد در فرهنگ اسلامی، قم: انتشارات ثقلین.
رضایی بیرجندی، علی (1383)، نظام آموزشی مساجد، در: فروغ مسجد، ج 2، مجموعه سخنرانی­ها و مقالات برگزیده دومین همایش جهانى مساجد، قم: مؤسسه فرهنگی ثقلین.
زارعی، بهروز و زارعی، عظیم (1386)، پارادیم­های تئوریک تبیین‌کننده شکل‌گیری ارتباطات بین سازمانی، دانش مدیریت، ش 78: 45 ـ 62.
ساجدی، ابوالفضل (1386)، ابزارها و روشهای آسیب‌زا در تعلیم و تربیت دینی دانش آموزان، کتاب نقد، ش 42: 3.
سلطان‌زاده، حسین (1364)، تاریخ مدارس ایران از عهد باستان تا تأسیس دارالفنون، تهران: نگاه.
سلطانی رنانی، مهدی (1383)، جنبه‌های معنوی و آرمانی مسجد از منظر قرآن کریم، در: فروغ مسجد، ج 2، مجموعه سخنرانی­ها و مقالات برگزیده دومین همایش جهانى مساجد، قم: مؤسسه فرهنگی ثقلین.
شجاعی، محمدرضا و قجاوند، سمیه (1392)، همکاری میان سازمانی و عوامل مؤثر در بهبود آن در زنجیره تأمین، پژوهش‌نامه مدیریت تحول، س پنجم، ش 9: 156 ـ 171.
شریعت­زاده، مهدی (1388)، نگاهی به چالش‌ها و تنگناهای فراروی تعمیق تربیت اسلامی در مدارس، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، ش 14 و 15: 91.
شریفی­نیا، محمدحسین (1393). الزامات نرم‌افزاری حضور کودکان و نوجوانان در مسجد. در: فروغ مسجد، ج 9، مسجد، کودک و نوجوان، قم: دفتر مطالعات و پژوهش‌های مرکز رسیدگی به امور مساجد.
شیخ زاده، محمد؛ عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدحسن و فقیهی، ابوالحسن (1390)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده­های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی، س پنجم، ش 2: 151.
صداقت زادگان، شهناز (1394)، مطالعۀ راهبردی ارتباط همکاری بین سازمانی با فعالیت‌های خدماتی و صنعتی، فصلنامه راهبرد، سال بیست و چهارم، ش 75: 109 ـ 137.
عابدی جعفری، حسن؛ جعفری، محمد صابر؛ شبیری، نسیبه سادات؛ فخریان نجفی کاشانی، منا؛ شمس، راحیل و عرب، نگار (1384)، طراحی مدل مطلوب کارکرد و مدیریت مساجد به عنوان یک سازمان داوطلبانه مذهبی، مصباح، ش 60: 73 ـ 126.
عریان، مرضی (1383)، مسجد جایگاه اصلی آموزش اسلامی، در: فروغ مسجد، ج 2، مجموعه سخنرانی­ها و مقالات برگزیده دومین همایش جهانى مساجد، قم: مؤسسه فرهنگی ثقلین.
علی­صوفی، علیرضا و دشتکی نیا، فرهاد (1392)، مسجد و نظام آموزشی سنتی و جدید در دوره قاجار. مطالعات تاریخ اسلام. ش 18: 69 ـ 92.
غلامی، رمضان و باقری، زهرا (1391)، ارائه الگویی یکپارچه از اصول بنیادین همکاری بین سازمانی به‌عنوان گامی در جهت تحقق اتحاد ملی (با رویکرد مدیریتی)، کنفرانس ملی کارافرینی و مدیریت کسب و کارهای دانش‌بنیان.
فلاحی، کیومرث (1386)، بررسی تطبیقی نظام آموزشی حوزه‌های علمیه و آموزش و پرورش؛ به منظور بررسی راهکارهای تعامل و همکاری میان این دو نظام آموزشی، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، ش 6 و 7: 19 ـ 32.
کبیری، غلامرضا (1386)، چشم‌انداز همکاری آموزش و پرورش و حوزه‌های علمیه «حوزه علمیه و رهبری دینی آموزش و پرورش»، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، س دوم و سوم، ش 1 و 4: 51 ـ 66.
محمدی­آشنانی، علی (1385)، پیامبر اعظم(ص) و مسجد، در: فروغ مسجد، ج 5، مجموعه سخنرانی­ها و مقالات برگزیده چهارمین همایش جهانى مساجد، قم: مؤسسه فرهنگی ثقلین.
مشکانی، علیرضا؛ اکبری، احمد و فضایلی­گاه، حسین (1395)، عوامل و ذینفعان مؤثر در آموزش و پرورش، مطالعات مدیریت و حسابداری، ش 2 و 3: 27 ـ 44.
موظف رستمی، محمدعلی (1394)، مساجد، آسیبها و راهکارها (با رویکرد جوان)، قم: اداره تولید و تأمین محتوای معاونت فرهنگی اجتماعی.
نصراللهی، خدیجه و درخشان، مرتضی (1393)، تحلیل اثر توسعه بخش سوم اقتصاد با شاخصهای اقتصادی و راهکارهای توسعه آن در ایران، اقتصاد اسلامی، ش 55: 61 ـ 88.
نویدادهم، مهدی و صادق­زاده قمصری، علیرضا (1394)، طراحی الگوی سیاستهای فرهنگی نظام آموزش و پرورش، راهبرد اجتماعی فرهنگی، س چهارم، ش 15: 135 ـ 154.
هوشیاری، محمدمهدی؛ پورنادری، حسین و فرشته‌نژاد، سید مرتضی (1392)، گونه‌شناسی مسجد ـ مدرسه در معماری اسلامی ایران، مطالعات معماری ایران. ش 3: 37 ـ 54.