رهبری معنوی، سرمایه اجتماعی و تعلق خاطرکاری؛ مطالعه‌ای با کاربست تأثیر مؤلفه‌های اسلامی

خوبرو, محمدتقی; سعیدی, حبیب الله; صفری, علی; سیدجوادین, سیدرضا

رهبری معنوی، سرمایه اجتماعی و تعلق خاطرکاری؛ مطالعه‌ای با کاربست تأثیر مؤلفه‌های اسلامی

نویسندگان

¹ دانشگاه تهران/قم

² دانشگاه شهید بهشتی/قم

³ دانشگاه تهران/تهران

چکیده

امروزه، دانشمندان رفتاری مدعی‌اند که پیدایش و کاربست سبک رهبری معنوی، در واقع تلاشی در جهت شکل‌دهی رفتارهای مثبت‌گرا مانند تعلق خاطر کارکنان در جهت خلق و گسترش سرمایه اجتماعی برای سازمان است. از طرفی، در کشورهای اسلامی و از جمله ایران، بخش مهمی از فرهنگ و اعتقادات و رفتار مردم متأثر از دین اسلام است؛ در این پژوهش تلاش شده است با تأسی از فرهنگ و اعتقادات اسلامی به بررسی و تبیین فرض رابطه بین رهبری معنوی و سرمایه اجتماعی در قالب مؤلفه‌های اسلامی، و هم‌چنین تعلق خاطر کارکنان به عنوان متغیر میانجیگر بین آنها پرداخته شود. ابزار جمع‌آوری داده‌ها شامل سه پرسشنامه است که دارای ضریب روایی آلفای بیش از 9/0 است. جامعه آماری شامل کارکنان دانشگاه تهران با نمونه 360 نفری است. یافته‌های پژوهش حاکی از رابطه معنادار بین رهبری معنوی و سرمایه اجتماعی به میزان 48% با میانجیگری42% تعلق خاطر کاری است. براساس نتایج، هرچه گسترش رهبری معنوی با گرایشهای مبانی اسلامی ادامه یابد، می‌توان به گسترش سرمایه اجتماعی اسلامی در جامعه هدف امید داشت.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.22516980.1395.24.4.5.8

عنوان مقاله [English]

Spiritual Leadership, Social Capital and Work Engagement A Case Study Using Islamic Components

نویسندگان [English]

Mohammad Taghi Khoobroo ¹
Habibollah Saeidi ²
Ali Safari ¹
Sayyed Reza Sayyed Javadin ³

¹ Corresponding author, PhD candidate at public administration, The University of Tehran

² Master’s degree at management, Shahid Beheshti University

³ Professor at The University of Tehran

چکیده [English]

Behavioral scientists now claim that the emergence and application of spiritual leadership, is indeed an attempt to shape positive behavior such as work engagement, along with creation and development of social capital for organizations. Yet, in Islamic countries, including Iran, an essential part of culture and the beliefs and attitudes of the people is affected by Islam. Relying on the Islamic culture and beliefs, this research is intended to explain the possible relationship between spiritual leadership and social capital in the form of Islamic components. The employees’ belonging was considered as a mediator variable. Three questionnaires with reliability coefficient alpha of more than 0.9 were employed to collect data. Research population included the employees of the University of Tehran with a sample of 360. The results indicated a significant relationship between spiritual leadership and social capital equal to %48, with work engagement as a mediator variable equal to %42. The results also showed that the more the spiritual leadership develops by Islamic tendencies, the more it is expected to develop Islamic social capital in the target society.

کلیدواژه‌ها [English]

Islamic components
social capital
work engagement
spiritual leadership
the University of Tehran
structural equation model

مراجع

افسری، علی (1391). سرمایه اجتماعی در اسلام. دوفصلنامه پژوهشهای میان رشته‌ای قرآن کریم. س 3. ش 1: 101 تا 118.
جواد آملی، عبدالله (1391). مفاتیح الحیاه. نشر اسرا.
خنیفر، حسین؛ کریمی، میلاد؛ طاهری نژاد، فائزه (1394). طراحی مدل مفهومی مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی از منظر نظام اسلامی. فصلنامه مدیریت سرمایة اجتماعی. س 2. ش 4: 605 تا630.
سلم آبادی، مجتبی و همکاران (1392). رابطه اخلاق کار اسلامی با تعلق خاطر کاری اسلامی در معلمان آموزش و پرورش شهرستان خوسف. کنفرانس مدیریت، چالش‌ها و راهکارها. شیراز.
ربانی گلپایگانی، علی (1380). عقاید استدلالی. تهران: انتشارات نصایح.
رستگار، عباسعلی؛ جانقلی، محمود و سایر همکاران (1391). بررسی نقش رهبری معنوی در هویت یابی سازمانی. فصلنامه پژوهشهای مدیریت عمومی. س 5. ش 16: 39 تا 63.
ضیائی، محمدصادق؛ نرگسیان، عباس؛ آیباغی، سعید (1387). نقش رهبری معنوی در توانمندسازی کارکنان دانشگاه تهران. فصلنامه مدیریت دولتی. س 1. ش 1: 67 تا 86.
قاسمی، محمد؛ فردین، مرضیه؛ جوادزاده، مهتا (1393). بررسی تأثیر رهبری معنوی بر سلامت سازمانی: مطالعه‌ای بین کارکنان سازمان تأمین اجتماعی زاهدان. فصلنامه پژوهشهای مدیریت عمومی. س 7. ش 26: 135 تا 156.
عطافر، علی؛ امیری، زینب و همکاران (1392). تأثیر رهبری معنوی اسلامی بر عملکرد سازمانی (مورد مطالعه: شرکت گاز استان لرستان). دو فصلنامه مدیریت اسلامی. س 21. ش 1. 219 تا 239.
عیوضی، محمدرحیم؛ فتحی، یوسف (1390). رهبری و سرمایه اجتماعی با رویکرد به رهبری امام خمینی. پژوهش نامه متین. س 22. ش 51: 62 تا 83.
کوهکن، علیرضا (1387). مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی اسلامی. راهبرد یاس. ش 17: 124 تا 141.
کاظمی، علی؛ امیری، زینب؛ فرخی، مجتبی (1391). تأثیر معنویت اسلامی بر هویت سازمانی. اولین همایش ملی مدیریت. حسابداری و مهندسی صنایع.
محمدنژاد، حبیب؛ بحیرایی، صدیقه؛ حیدری، فائزه (1388). مفهوم هوش معنوی مبتنی بر آموزه‌های اسلام. فصلنامه فرهنگ در دانشگاه اسلامی. س 13. ش 2: 96 تا 116.
مشتاقیان ابرقویی، حجت؛ زارع، محمدرضا؛ محمودی و همکاران (1390). دیدگاه رهبری اسلام. ماهنامه مدیریت در اسلام. س 4. ش25:10 تا 35.
مقیمی، محمد؛ ثمرین، تورج (1389). اثر سرمایه اجتماعی بر تعالی سازمانی. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی. ش 3: 123 تا 143.
Aydin, Bulent. Ceylan, Adnan.(2009).The effect of spiritual leadership on organizational learning capacity, African Journal of Business Management, vol.3, NO.5, pp: 184-190.
Bakker, A. B. & Demerouti, E.(2008).Towards a model of work engagement. Career Development International, vol.13, NO.3, pp: 209-223.
Bakker, AB. Schaufeli, WB. Leiter, MP. Taris, T.(2008).Work engagement: An emerging concept in Occupational health psychology. Work & Stress, vol. 22, NO3,pp: 187-200.
Burkhardt M.A.(1989).Spirituality: An analysis of the concept. Holistic Nursing Practice, NO.3,pp: 69–77.
Daniel, Jose Luis .(2010).The effect of workplace spirituality on team effectiveness, Journal of Management Development,Vol. 29, No. 5, pp: 442-456.
Dent, Eric B. & Higgins, M. Eileen & Wharff, Deborah M.(2005).Spirituality and leadership: An empirical review of definitions, distinctions, and embedded assumptions, The Leadership Quarterly, vol. 16, pp:625-653 .
Fitzgerald J.(1997).Reclaiming the whole: self, spirit, and society. Disability and Rehabilitation, vol 19,pp: 407–413.
Fry, L. W.(2003).Toward a theory of spiritual leadership. The Leadership Quarterly, vol.14,NO.6,pp: 693–728.
Fry, L. W.(2005).Toward a theory of ethical and spiritual wellbeing, and corporate social responsibility through spiritual leadership. In R. A.
Fry, L.W. & Cohen melanre.(2008).Splritual leadership as a paradigm for ovgani zarional transformanon ind recovery from entended work hours Coltvre, journal of Business Ethics.
Fry, L.W. & Slocum, J.(2008).Maximizing the triple bottom line through a spiritual leadership. Organizational Dynamics, vol.37,pp: 86–96.
Harter, J.K., Schmidt, F.L. & Hayes, T.L.(2002). Business-unit level relationship between Employee satisfaction, employee engagement, and business outcomes: a meta-analysis. Journal of Applied Psychology, vol.87,NO.2,pp: 79-268.
Hernandez, M., Eberly, M.B., Avolio, B.J. & Johnson, M.D.(2011).The loci and mechanisms of leadership: Exploring a more comprehensive view of leadership theory. The Leadership Quarterly, doi:10.1016/j.leaqua.09.009.
Khubroo M. Alinaghi,A.Esmaeili,M.(2012).A framework for appraising the component of Social capital Erosion, Journal of Basic and Applied Scientific Research, Vol. 2, No. 12
Macey, W. H.; Schneider, B.; Barbara, K. M., & Young, S.(2009).Employee engagement: tools for analysis, practice and competitive advantages. UK: Willey- Blackwell.
Milliman J.,czaplewski A,J. and fergosen ,J .(2003).Workplace spirituality and employee work attitudes :an exploratory empirical assessmsnt, journal of change management ?Vol .16,No .4,pp:426-447.
Nahapiet, J and Ghoshal, S.(1998).Social capital, intellectual capital and the organizational advantage, Academy of Management Review, Vol. 23, No. 2, pp: 242- 266.
Pastoriza, D. Miguel A(2013). Does the Ethical Leadership of Supervisors Generate Internal Social Capital? Journal of Business Ethic.118(1), pp: 1–12.
Richman, A. L.; Civiana, J. T.; Shannona, L. L.; Hillb, J. E., & Brennanc, R. T. (2008). The relationship of perceived flexibility, supportive work-life policies, and use of formal flexible arrangements and occasional flexibility to employee engagement and expected retention. Community, Work & Family, vol.11, NO.2, pp:183-197.
Saks,A.(2006).Antecedents and consequences of employee engagement. Journal of Managerial Psychology, vol.21,NO.7,pp: 600-619.
Schaufeli, W.B. & Bakker, A.B. (2004). Job demands, job resources and their relationship with burnout and engagement: a multi-sample study.Journal of Organizational Behavior, vol.25,NO.3,pp: 293-315.
Usman,A.(2010).Leadership Spirituality in Banking Professionals and Its Impact on Organizational Commitment. International Journal of Business and Management,Vol. 5, No3, pp185-193.
Walsh, F.(1999).Religion and spirituality: wellspring for healing and resilience. In Spiritual Resources in Family Therapy (Walsh F. ed.), Guilford, New York, pp: 3–27.
Wang, DS. Hsieh,CC.(2013).The effect of authentic leadership on employee trust and employee engagement. Journal of Social Behavior and Personality; 41 (4)pp: 613-624.
Zinnbauer, B.J,Pargament, K.I. & Scott, A.B.(1999). The emerging meanings of religiousness and spirituality: Problems and prospects. Journal of Personality,vol. 67,NO. 6, pp:889–919.