مدخلی بر ویژگیهای رهبری اخلاقی در نهج‌البلاغه

نویسندگان

فردوسی مشهد

چکیده

در این مقاله ویژگیهای رهبری اخلاقی مکتب اسلام در نهج‌البلاغه دربردارنده خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار امیرالمؤمنین امام علی(ع)، با استفاده از دانش فقه‏الحدیث و تحلیل مضمون ارائه شده است.(1) در طی مراحل و مراتب شناسه‌گذاری در ابتدا حدود 7000 شناسه اولیه، سپس حدود 5800 شناسه اولیه و در سومین شناسه‌گذاری حدود 4000 شناسه اولیه استخراج شد. با تشکیل شبکه مضمونها در حوزه‌های سه‌گانه انسانشناسی، جهان‌شناسی و خداشناسی «آگاهی‏بخشی غفلت‏زدا» به‌عنوان مضمون فراگیر شناسایی شد. در حوزه انسانشناسی شش مضمون سازمان‏دهنده شامل توجه به رابطه با خود و با دیگران، هدایت‌پذیری، نگرش به رفتار و مسئولیت‏شناسی مقام و کسب فضائل اخلاقی با 22 مضمون پایه، در حوزه جهان‌شناسی چهار مضمون سازمان‏دهنده توجه به دنیا، آخرت، مرگ و تهدیدات محیطی با 16 مضمون پایه و در حوزه خداشناسی سه مضمون سازمان‏دهنده توجه و شناخت صفات الهی، هدایت انسانها و پیروی از هدایت خدا با 13 مضمون پایه شناسایی شد. توجه همزمان به این حوزه‌ها برای رشد همه‌جانبه انسانها نشان از برتری رهبری مبتنی بر اخلاق اسلامی دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Introduction to Ethical Leadership in Nahjulbalaghah

نویسندگان [English]

  • Abolfazl Azizabadi
  • Saeid Mortazavi
  • Mohammad Ali Ansari Avval
  • Fariborz Rahimnia
PhD candidate at organizational behavior, Firdausi University of Mashhad
چکیده [English]

Reviewing sermons, letters, and aphorism of Nahjulbalaghah of Imam Ali (PBUH), the researchers aims at identifying the ethical leadership features with the use of the knowledge of Hadith and theme analysis. In the process of coding, first 7000 codes were identified. Then they were reduced to 5800 codes, and at the third phase to 4000 ones. The theme network was formed by these codes in three fields of anthropology, cosmology, and theology. “Anti-negligence awakening” was identified as an inclusive theme. The field of anthropology included six themes (21 basic themes), namely taking care of the relationship with others and oneself, intention to be guided, watching out ones behavior, responsiveness, and achieving morale virtues. The field of cosmology included four organizing themes (16 basic themes), namely consideration of the worldly life, the world to come, and environmental threats. In the field of theology three main fields (with 13 basic themes) were identified, including recognition of the specifications of God, man’s guidance, and following the guidance of God. Paying attention to all of these aspects demonstrates a leadership based on Islamic ethics.

کلیدواژه‌ها [English]

  • leadership and ethics in Nahjulbalaghah
  • moral leadership
  • Nahjulbalaghah
  • ethics and its specifications

مراجع

  1. قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم شیرازی
  2. آقا پیروز، علی (1391). رویکرد مدیریتی به رهبری امام خمینی(ره). تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  3. افتخاری، اصغر؛ کمالی، علی‌اکبر (1377). رویکرد دینی در تهاجم فرهنگی. تهران: سازمان ‏مدارک‏ فرهنگی‏ انقلاب ‏اسلامی.
  4. انصاری، محمدعلی (1390). پرتوی از مدیریت نبوی، اعتدال محمد (ص). مشهد: مؤسسه بیان هدایت نور.
  5. انصاری، محمدعلی (1392). ملک سلیمان. مشهد: مؤسسه بیان هدایت نور.
  6. بکر، سی. لارنس (1378). تاریخ فلسفه اخلاق غرب. ترجمه گروهی از مترجمان، قم: مؤسسه ‏آموزشى‏ و پژوهشى‏ امام ‏خمینى(ره).
  7. تهرانی، مجتبی (1391). اخلاق الاهی درآمدی بر اخلاق و مباحث خرد. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  8. خسروانیان، حمیدرضا؛ شفیعی رودپشتی، میثم (1390). مطالعه تطبیقی الگوی مدیریت اخلاق در سازمان در مکاتب غربی و آموزه‌های علوی. پژوهشنامه اخلاق. س4. ش12: 145 تا 172.
  9. خوشحال، ابوالقاسم (1380). امهات فلسفه اخلاق، دفتر اول. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
  10. راغب اصفهانی (1412 ق). مفردات الفاظ قرآن‏. تهران: نشر مرتضوی.
  11. زبیدی، مرتضى (1414 ق). تاج العروس‏ من جواهر القاموس. بیروت: دارالهدایه.
  12. شریفی، عنایت‌الله (1393). درس‌نامه اخلاق اسلامی (مبانی و مفاهیم). قم: نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، دفتر نشر معارف.
  13. شیخ‌زاده، محمد (1391). الگوی رهبری خدمتگزار مبتنی بر دیدگاه امام خمینی(ره). اسلام و مدیریت. س1. ش1: 7 تا 36.
  14. صانعی دره بیدی (1377). فلسفه اخلاق و مبانی رفتار. تهران: سازمان صداوسیما.
  15. طباطبایی، سید محمد حسین (1381). المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه محمدباقر موسوی همدانی. قم: نشر بی‏تا.
  16. عابدی جعفری، محمد؛ تسلیمی، سعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ‌زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارامد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی. س5. ش2: 151 تا 198.
  17. قراملکی، احد (1388). اخلاق سازمانی. تهران: مؤسسه مطالعات بهره‌وری و منابع انسانی.
  18. مسعودی، عبدالهادی (1385). روش فهم حدیث. تهران: انتشارات سمت.
  19. محمدی ری‌شهری، محمد (1376). فلسفه رهبری در اسلام. تهران: انتشارات اسلامی.
  20. مکارم شیرازی، ناصر (1383). سه ویژگی در نهج‌البلاغه (جامعیت، عینیت و ابدیت). فصلنامه النهج. ش11 و 12: 9 تا 17.
  21. مکارم شیرازی، ناصر (1390). پیام امام امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) شرح تازه و جامعی بر نهج‌البلاغه. تهران: دارکتب الاسلامیه.
  22. مصباح یزدی، محمدتقی (1392). نقد مکاتب اخلاقی. قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(ره).
  23. میر اسکندری، مجید (1383). اخلاق حرفه‌ای در بوته عمل. حسابرس. ش 27: 40 تا 41.
  24. نراقی، ملا مهدی (1383 ق). جامع السعادات. ترجمه سید جلال‌الدین مجتبوی با عنوان علم ‏اخلاق ‏اسلامی، تهران: نشر حکمت.
  25. Abbasi, A., Rehman, K., & Bibi, A. (2010). Islamic leadership model an accountability perspective. World Applied Sciences Journal. Vol. 9 No. 3, 230-238.
  26. Alexakis, G. (2011). "Transcendental leadership: The progressive hospitality leader’s silver bullet. International Journal of Hospitality Management. Vol. 30, 708-713.
  27. Ali, A. (2005). Islamic Perspectives on Management and Organization, Edward Elgar.
  28. AlSarhi, N. Z., Salleh, M. Lailawati., Mohamed, ZA., Amini, AA. (2014). The West and Islam Perspective of Leadership. International Affairs and Global Strategy. Vol. 18, 42-56.
  29. Avolio, B. J., & Gardner, W. L. (2005). Authentic leadership development: Getting to the root of positive forms of leadership. The Leadership Quarterly. Vol. 16 No. 3,315–38.
  30. Beekun, R. I. (2012). "Character centered leadership:Muhammad (p) as an ethical role model for CEOs. Journal of Management Development. Vol. 31 No. 10, 1003-1020.
  31. Ben-Hur, S. & Jonsen. K. (2012). "Ethical leadership: lessons from Moses." Journal of Management Development. Vol. 31 No.9, 962-997.
  32. Braun, V., & Clarke V. (2006). "Using thematic analysis in psychology. "Qualitative Research in Psychology. Vol. 3 No. 2, 77-101.
  33. Brown, M. E., Trevin˜o, L. K. (2006). "Ethical Leadership:A Review and Future Directions. The Leadership Quarterly. Vol. 17, 595-616.
  34. Brown, M. E., Trevin˜o, L. K., Harrison, D. A. (2005). "Ethical Leadership: A Social Learning Perspective for Construct Development and Testing." Organizational Behavior and Human Decision Processes. Vol. 97, 117-134.
  35. Burns, J. M. (1978). Leadership, New York: Harper and Row.
  36. Campbell, A. R. (2008). Leadership succession in early Islam: Exploring the nature and role of historical precedents. The Leadership Quarterly. Vol. 19, 426-438
  37. Cardona, P. (2000). "Transcendental leadership. Leadership & Organization Development Journal. Vol. 21 No. 4 , 201-207
  38. Chan, K. Y., & Drasgow, F. (2001). Toward a theory of individual differences and leadership: Understanding the motivation to lead. Journal of Applied Psychology. Vol. 86 No.3, 481-498.
  39. Fry, L. & Kriger, M. (2009). Towards a theory of being-centered leadership: Multiple levels of being as context for effective leadership. Human Relations. Vol. 62 No. 11, 1667-1696
  40. Fry, L. W. (2003). "Toward a theory of spiritual leadership. The Leadership Quarterly. Vol. 14, 693-727
  41. Graham, J., Haidt, J., Koleva, S., Motyl, M., Iyer, R., Wojcik, P. Ditto, S. (2013). Moral Foundations Theory: The Pragmatic Validity of Moral Pluralism. Advances in Experimental Social Psychology. Vol 47, 55-130
  42. Jabnoun, n. (2005). Islam and management. Riyadh, International Islamic Publishing House.
  43. Kanungo, R. N., & Mendonca, M. (1996). Ethical dimensions of leadership. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
  44. Kanungo, R. N., & Mendonca, M. (1998). "Ethical Leadership in Three Dimensions. Journal of Human Values. Vol. 4 No.2, 133-148
  45. Kriger, M., Seng, Y. (2005). Leadership with inner meaning: A contingency theory of leadership based on the worldviews of five religions. The Leadership Quarterly. Vol. 16, 771-806
  46. Northouse, P. G. (2007). Leadership: Theory and practice, Thousand Oaks, CA: SAGE
  47. Toor, S., & Ofori, G. (2009). Ethical leadership: Examining the relationships with full range leadership models, employee outcomes, and organizational culture. Journal of Business Ethics 90: 533-547.
  48. Trevino, L. K., Hartman, L.P. and Brown, M. (2000). Moral perons and moral manager:how executies develop a reputation for ethical leadership. California Management Review. Vol. 42 No. 4, 128-141

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 آبان 1395
  • تاریخ بازنگری: 27 آذر 1398
  • تاریخ پذیرش: 28 شهریور 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار