بررسی عوامل جهت دهنده سرمایه اجتماعی در دوران دفاع مقدس

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری سیاستگذاری فرهنگی دانسگاه باقرالعلوم (ع)

2 استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

در گذشته تأکید اصلی دولتها و سازمانها برای موفقیت بر سرمایه­های مادی، فیزیکی و نیروی انسانی بود؛ اما امروزه سرمایه دیگری به نام سرمایه اجتماعی مورد توجه قرار گرفته است. در انقلاب اسلامی ایران و بویژه در دوران دفاع مقدس، این سرمایه به عنوان بزرگترین سرمایه همواره مورد توجه بوده است. حرکت نیروهای مردمی به سمت جبهه­های دفاع مقدس در دفاع از کیان اسلام و ایران عزیز در این دوران نشاندهنده بلوغ فکری مردمی است که به پیروی از امام خمینی(ره) این انقلاب عظیم را رقم زدند. بررسی این دوران نشان می­دهد که همواره نیروهای مردمی در جبهه­ها حضور داشته­اند؛ اما در برخی مواقع تعداد این نیروها با افزایش و برخی اوقات با کاهش همراه بوده است. در مقاله پیش‌رو از طریق مصاحبه با فرماندهان و رزمندگان دوران دفاع مقدس و با استفاده از روش نظریه‌پردازی داده بنیاد به تبیین عوامل جهت‌دهنده سرمایه اجتماعی در دوران دفاع مقدس می‌پردازیم. در این بررسی 59 مفهوم اصلی استخراج شده که در قالب یازده مقوله انتزاعی‌تر طبقه‌بندی شده است. برخی از مهمترین مقوله‌های این الگو عبارت است از: رهبری و ولایت حضرت امام خمینی(ره)، مبانی اعتقادی مردم، صفات روحی مردم، اوضاع جنگ و فضای سیاسی

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Investigation of Directing Factors of Social Capitalin the Holy Defense Era

نویسندگان [English]

  • Mahdi Moulaei Arani 1
  • Mesbaholhoda Bagheri Kani 2
1 Corresponding author, PhD candidate at cultural policymaking
2 Assistant professor at Islamic knowledge and management, Imam Sadegh University
چکیده [English]

In the past, governments and organizations focused mainly on material, physical, and human resource capitals to achieve success. Today, however, a new source called social capital has been recognized. During the Islamic revolution, especially in the era of The Holy Defense, social capital was considered as the main source of capital. The rush of people toward the frontiers to defend the Iranian Islamic territoryin The Holy Defense, indicated that people who had followed Imam Khomeini in the establishment of the Islamic Revolution had magnificently gained maturity of thought. Surveys indicated that although people were always present in the battlefields fields, their participation fluctuated from time to time.
Using grounded theory, this research is intended to identify directing factors of social capital by interviewing commanders and combatants of The Holy Defense. The research resulted in identifying 59 concepts being classified in eleven more subjective categories. Some of the categories include Imam Khomeini’s leadership and Welayah, the fundamentals of people’s faith, spiritual traits of people, war conditions, and political circumstances.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • social capital
  • The Holy Defense
  • people and leadership
  • The Holy Defense and social capital
  1. اختر محققی، مهدی (1385). سرمایه اجتماعی. بی‌جا: مؤلف.
  2. افروغ، عماد (1379). فرهنگ شناسی و حقوق فرهنگی. تهران: مؤسسه فرهنگ و دانش.
  3. اطهری، سید حسن (1391). تأثیر رهبری امام خمینی(ره) بر سرمایه اجتماعی در جریان انقلاب اسلامی ایران. فصلنامه انقلاب اسلامی. ش4: 189-165.
  4. افسری، علی (1392). اسلام و سرمایه اجتماعی. دوفصلنامه پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم. س3. ش1: 118-101.
  5. الویری، محسن (1382). سند چشم‌انداز توسعه و سرمایه اجتماعی. اندیشه صادق. ش11 و 12: 7-2.
  6. جاوید، محمدجواد؛ ایزدی جیران، اصغر (1389). سرمایه اجتماعی و وضعیت آن در ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  7. حسینی، حسین (1383). رهبری و بسیج اجتماعی در جنگ: نمونه دفاع مقدس. فصلنامه سیاست دفاعی. ‌س12. ش47: 22-7.
  8. حافظ‌نیا، محمدرضا (1377). مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سمت.
  9. دارا، جلیل (1389). بررسی نقش سرمایه اجتماعی در موفقیت جریان اسلام‌گرا. فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی. س7. ش21: 06-75.
  10. دانائی‌فرد، حسن؛ الوانی، مهدی؛ آذر، عادل (1383). روش‌شناسی پژوهش کمی در مدیریت رویکردی جامع. تهران: صفار.
  11. دانائی‌فرد، حسن (1384). تئوری‌پردازی با استفاده از رویکرد استقرائی استراتژی تئوری مفهوم سازی بنیادین. ماهنامه علمی ـ پژوهشی شاهد. س12. ش11: 70-57.
  12. رحیمی، زهرا (1388). بررسی آثار و تبعات جنگ شهرها در ایران. نگین ایران. س8. ش31: 69-53.
  13. ردادی، محسن (1387). مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در اسلام. پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  14. رنانی، محسن؛ عمادزاده، مصطفی؛ مویدفر، رزیتا (1385). سرمایه اجتماعی و رشد اقتصادی ارائه یک الگوی نظری. مجله علمی ـ پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان. دوره21. ش2: 151-133.
  15. رهبر، عباسعلی؛ حیدری، فاطمه (1393). انقلاب اسلامی و ارتقای سرمایه اجتماعی در مردم‌سالاری دینی. فصلنامه مطالعات راهبردی. دوره 17. ش64: 150-119.
  16. زاهدی، محمدجواد؛ ملکی، امیر؛ حیدری، امیرارسلان (1387). فقر و سرمایه اجتماعی. فصلنامه رفاه اجتماعی. س7. ش28: 106-79.
  17. علینی، محمد (1391). سرمایه اجتماعی در آموزه‌های اسلامی. قم: بوستان کتاب.
  18. شهرام‌نیا، امیرمسعود؛ خدامی، فرزانه‌السادات (1388). بررسی نقش سرمایه اجتماعی در پیروزی‌ عملیات‌های جنگ تحمیلی. مجموعه مقالات اولین همایش بین‌المللی تحولات جدید ایران و جهان. قزوین: دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره).
  19. فاضلی کبریا، حامد (1391). سرمایه اجتماعی در نهج‌البلاغه رویکردی مدیریتی. تهران: دانشگاه امام صادق علیه السلام.
  20. فاضلی کبریا، حامد؛ اعتصامی، منصور (1388). درآمدی بر الگوی مدیریتی امام علی(ع) از منظر مولفه‌های سرمایه اجتماعی. اندیشه مدیریت. س3. ش2: 128-101.
  21. فصیحی، امان‌الله (1386). دین و سرمایه اجتماعی. معرفت. ش123: 100-79.
  22. فصیحی، ‌امان‌الله (1389). اسلام و سرمایه اجتماعی با تاکید بر رویکرد فرهنگی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  23. کریمی،‌ مصطفی (1389). بررسی نقش و تحولات سرمایه اجتماعی جامعه ایران در دوران دفاع مقدس. نگین ایران. ش35: 92-69.
  24. کلمن، جیمز (1377). بنیادهای نظریه اجتماعی. ترجمه منوچهر صبوری. تهران: نشر نی.
  25. کوهکن، علی‌رضا (1388). مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی اسلامی. راهبرد یاس. ش17: 139-129.
  26. مرندی، مهدی؛ سلیمانی، داوود (1386). دفاع مقدس در اندیشه امام خمینی(س). تهران: نشر عروج.
  27. مویدفر، رزیتا (1389). نگرشی بر سرمایه اجتماعی وابعاد آن. سرمایه اجتماعی و وضعیت آن در ایران. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.