واکاوی ابعاد و مؤلفه‌های رهبری و مدیریت مبتنی بر تحلیل مضمون بیانات شهید قاسم سلیمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران

چکیده

مدیران و رهبران جامعه، در رشد فردی، اخلاقی و اجتماعی، نیازمند الگوهای ممتاز مدیریت هستند که خود، مزین به شاخصه‌های عالی رهبری در اندیشه و عمل باشند. بیانات شهید قاسم سلیمانی، به‌عنوان فرمانده موفق در دفاع مقدس و جبهه مقاومت، قابلیت آن را دارد که در دست‌یابی به ویژگی‌های مدیران موفق، محل رجوع واقع شود. پژوهش حاضر با بررسی بیانات، سخنرانی‌ها، نامه‌ها و مصاحبه‌های شهید سلیمانی به روش تحلیل مضمون، مؤلفه‌ها و ابعاد رهبری و مدیریت در اندیشه ایشان را استخراج نموده است. در این‌روش، ابتدا مضامین پایه، مربوط به مدیریت و رهبری، از کلام وی استخراج شد. سپس مضامین پایه بر اساس اصل مشابهت، دسته‌بندی شده و مضامین سازمان‌دهنده را تشکیل دادند. ویژگی‌های مدیران و رهبران ممتاز، براساس مضامین سازمان‌دهنده، استخراج و در دو سطح اعتقادی و عملی، به عنوان مضامین فراگیر، تحلیل شدند. در منظومه فکری سردار، مدیر موفق در سطح دینی- اعتقادی می‌بایست از ویژگی خداباوری و اسلام‌محوری برخوردار باشد. در سطح دینی- عملی، ویژگی‌های عدم دلبستگی به دنیا، پایبندی به اصول و حفاظت از ارزش‌ها، توانمندی در مدیریت، قدرت اثرگذاری، خطرپذیری، مدیریت معنوی، تمسک به الگوهای شایسته و سخت‌کوشی، زمینه مدیریت موفق را فراهم می آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Analyzing the dimensions and components of leadership and management based on the analysis of the content of Qassem Soleimani's statements

نویسندگان [English]

  • Fathiye Fattahizahde
  • Faride Amini
  • Fateme Mianmahale
Department of Quranic Studies and Hadith, Faculty of Theology, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Managers and leaders of the society, in personal, moral and social development, need excellent models of management, which themselves are decorated with excellent leadership characteristics in thought and action. The statements of Martyr Qassem Soleimani, as a successful commander in the sacred defense and resistance front, have the ability to be a reference point in achieving the characteristics of successful managers. The present research has extracted the components and dimensions of leadership and management in his thought by analyzing the statements, speeches, letters and interviews of Shahid Soleimani using the method of content analysis. In this way, first the basic themes related to management and leadership were extracted from his words. Then, the basic themes were categorized based on the principle of similarity and formed the organizing themes. The characteristics of distinguished managers and leaders were extracted based on organizing themes and analyzed at two levels of belief and practice as overarching themes. In Sardar's intellectual system, a successful manager at the religious-belief level should have the characteristics of God-belief and Islam-oriented. At the religious-practical level, the features of non-attachment to the world, adherence to principles and protection of values, ability in management, influence power, risk-taking, spiritual management, adherence to worthy models and hard work provide the context for successful management

کلیدواژه‌ها [English]

  • Management model
  • leadership model
  • Islamic management
  • Martyr Qassem Soleimani
قرآن کریم، فولادوند، محمدمهدی، (1418ه.ق)، تهران: دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی
نهج‌البلاغه، انصاریان، حسین، (بی‌تا)، قم: دار العرفان
انصاریان حسین، (1393)، تفسیر حکیم، قم: دارالعرفان
الوانی، سید مهدی، (1376)، مدیریت عمومی. تهران: نشر نی.
باردن، لورنس، (1374)، تحلیل محتوا، محمد یمنی‌دوزی‌سرخابی و ملیحه آشتیانی، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
 توانایان‌فرد، حسن، (1365)، مبانی مدیریت و مدیریت در اسلام. تهران: انتشارات الهام.
جاسبی، عبدالله، (1373)، اصول و مبانی مدیریت. بی‌جا: انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله، (1400)، تفسیر موضوعی قرآن کریم* مراحل اخلاق در قرآن، قم: مرکز نشر اسراء.
حر عاملی، محمد بن حسن، (1409ه.ق)، وسایل‌الشیعه، قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم‌السلام).
دسلر، گری (1371)، مبانی مدیریت، داود مدنی، تهران: پیشبرد.
سلیمانی، قاسم، (1396)، سخنرانی در روز جهانی مسجد، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400، از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/ctwLd
سلیمانی، قاسم، (1395)، سخنرانی در سالروز شهادت شهید حسین همدانی، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400، از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/1ArJ9
سلیمانی، قاسم، (1394)، سخنرانی در سالروز عملیات بیت المقدس، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400، از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/Nl8FM
سلیمانی، قاسم، (1384)، سخنرانی در سالروز فتح خرمشهر، گرفته‌شده در تاریخ از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/ACGZJ
سلیمانی، قاسم، (1391)، سخنرانی در کنگرۀ شهدای استان قم، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400، از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/xU0TK
سلیمانی، قاسم، (1396)، سخنرانی در مراسم دهمین سالگرد شهادت حاج عماد مغنیه، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400، از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/C0Gsb
سلیمانی، قاسم، (1396)، سخنرانی در مراسم هفتۀ دفاع مقدس- محفل هیأت رزمندگان اصفهان، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400 از آدرس سایت: https://www.aparat.com/v/0Nnog
سلیمانی، قاسم، (بی‌تا)، وصیت‌نامه الهی_ سیاسی، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400، از سایت https://old.urmia.ac.ir/node/2339
سلیمانی، قاسم، (1392)، سخنرانی در یادوارۀ شهدای ادوات لشکر 41 ثارالله کرمان، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400 از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/6NEup
سلیمانی، قاسم، (1396)، سخنرانی در یادوارۀ 130 شهید محلۀ کن تهران، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400، از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/TqZY2
سلیمانی، قاسم، (1397)، سخنرانی در یادواره عملیات رمضان، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400، از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/CLcBh
سلیمانی، قاسم، (1391)، سخنرانی در یادوارۀ فرماندهان و معاونان شهید گردان‌ها و واحدهای لشکر 27 محمد رسول الله (ص) (پرچمداران دوکوهه)، گرفته‌شده در تاریخ 30/11/1400 از آدرس سایت اینترنت https://www.aparat.com/v/0zeIX
شریفی میلانی، هامون و عادل تقوی (1388)، الفبای مدیریت. تهران: سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی.
شیخ‌زاده، محمد و رضا بنی‌اسد، (1399)، تحلیل مضمون: مفاهیم، رویکردها و کاربردها. تهران: لوگوس.
شیخ‌زاده، محمد، ابوالحسن فقیهی، محمد سعید تسلیمی و حسن عابدی جعفری، (1390)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، پیاپی 10، 2، از صفحه 151 تا صفحه 198
طباطبایی، محمدحسین، (1390)، المیزان‌فی تفسیرالقرآن. بیروت: مؤسسه‌الاعلمی للمطبوعات.
طبرسى، فضل بن حسن (1372ه.ش)، مجمع‌البیان‌فی‌تفسیر القرآن. تهران: ناصرخسرو.
قاسمی، بهزاد، (1400)، طراحی راهبردهای نهضتی( در پرتو گفتمان انقلاب اسلامی ایران)، تهران: مرکز مطالعات نفسا
قرشی بنایی، علی‌اکبر (1375 ه.ش)، تفسیر احسن‌الحدیث. تهران: بنیاد بعثت، مرکز چاپ و نشر.
کاظم، محمد (1381)، مدیران فهیم و مفاهیم اساسی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ سازمان چاپ و انتشارات.
مجلسی، محمدباقر (1403ه.ق)، بحارالانوار الجامعه‌لدرر الاخبار الائمه الاطهار. بیروت: داراحیاءالتراث‌العربی.
مطهری مرتضی، (1384)، مجموعه آثار 3 (جهان بینی الهی و جهان بینی مادی، کلام، ختم نبوت، پیامبر امّی، فطرت، امدادهای غیبی در زندگی بشر، نبرد حق و باطل، بخشی از بیست گفتار)، تهران: صدرا
مکارم شیرازی، ناصر (1371)، تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نصرت بیگم، امین (بی‌تا)، تفسیر مخزن العرفان در علوم قرآن. بی‌جا: بی‌نا.
نیکنام، خسرو، مسعود جعفری نژاد و سید حسن ملائکه، (1399)، تأثیر اندیشه‌های امام‌خمینی(ره) در شکل‌گیری مبانی اقتدار ملی جمهوری‌اسلامی‌ایران، فصلنامه علمی سیاست جهانی، پیاپی33، 9، از صفحه  103تا صفحه 142.
هارلود، اس. جی‌ین و آلیون مسکو، (1375) اداره‌کردن، محمد خرد بخش، تهران: نشر البرز
Attride-Stirling,J. (2001). Thematic Network: An Analytic Tool for Qualitative Research. Qualitative Research, 1(3): 385-405