ویژگیهای زمینه ای نهادهای انقلاب اسلامی: مورد مطالعاتی یکی از سازمانهای نیروهای مسلح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت سیستم ها، گروه مدیریت صنعتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، تهران، ایران

2 استادیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، تهران، ایران

3 دانشیار، گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران

چکیده

انقلاب اسلامی ایران، رسالتی بی‌بدیل در تحولات عصر حاضر از جمله معرفی الگوهای نوین سازمان و مدیریت بر عهده دارد. بر اساس بررسی‌ها، تاکنون مطالعه‌ای که به شناخت جامع ویژگی‌های زمینه‌ای نهادهای انقلاب اسلامی و ارائه الگومحور آن‌ها بپردازد، معرفی نشده است. پژوهش حاضر، به منظور شناسایی ویژگی‌های زمینه‌ای نهادهای انقلاب اسلامی در یکی از سازمان‌های نیروهای مسلح بر اساس ادبیات موضوعی و معرفی الگوی ارتباطات سیستمی میان آن‌ها انجام شده است. بدین منظور، با تحلیل مضمون 49 مطالعه در 1423 کد نهایی، ویژگی‌های زمینه‌ای نهادهای انقلاب اسلامی در 3 مقوله ارزش‌ها، سازوکارها و کارکردها، با 36 مضمون و 560 شاخص و زیرشاخص شناسایی و در قالب الگوی سیستمی، دسته‌بندی و به روش دلفی اعتباربخشی شد. بر اساس یافته‌ها، ارزش‌های برگرفته از اسلام ناب و تبلوریافته در انقلاب اسلامی، هسته محوری نهادهای انقلاب اسلامی است. تشکیلات ارزش‌محور در قالبی سازمان‌یافته، بومی و کارآمد، سازوکار نهادهای انقلابی است. چندمنظوره بودن و ایفای نقش‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، دفاعی و امنیتی به تناسب شرایط، کارکردهای یک نهاد انقلابی را تشکیل می‌دهد. همچنین، تحلیل پویایی‌شناسی مسئله بر اهمیت اتخاذ سازوکارهای ایجابی و سلبی پویا و هوش‌مندانه در نهادهای انقلاب اسلامی تأکید می‌نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Background Features of the Institutions of the Islamic Revolution: A Case Study of One of the Organizations of the Armed Forces

نویسندگان [English]

  • Mohammad Seifoori 1
  • Ali Tahery 2
  • abolfazl mohammadi 3
1 PhD Student in Systems Management, Department of Industrial Management, Faculty of Management and Economics, Imam Hossein Comprehensive University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Public Management, Faculty of Management and Economics, Imam Hossein Comprehensive University, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Public Administration, Faculty of Management and Economics, Imam Hossein University (AS), Tehran, Iran
چکیده [English]

Iran's Islamic Revolution has a unique mission in the developments of the present era, including the introduction of new models of organization and management. Based on the surveys, so far no study has been introduced that deals with the comprehensive understanding of the background features of the institutions of the Islamic Revolution and their model-oriented presentation. The current research has been conducted in order to identify the background features of the institutions of the Islamic Revolution in one of the organizations of the armed forces based on thematic literature and to introduce the model of systemic communication between them. For this purpose, by analyzing the content of 49 studies in 1423 final codes, The background features of the institutions of the Islamic Revolution were identified in 3 categories of values, mechanisms and functions, with 36 themes and 560 indicators and sub-indices, and were classified in the form of a systemic model and validated by the Delphi method. Based on the findings, the values derived from pure Islam and crystallized in the Islamic Revolution are the core of the institutions of the Islamic Revolution. Value-oriented organization in an organized, indigenous and efficient format is the mechanism of revolutionary institutions. Being multi-purpose and playing social, cultural, political, economic, defense and security roles according to the conditions constitute the functions of a revolutionary institution. Also, the dynamic analysis of the problem emphasizes the importance of adopting dynamic and intelligent positive and negative mechanisms in the institutions of the Islamic Revolution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Revolution
  • Institution
  • Theme Analysis
  • Systemic Model
احمدی، محمدرضا (1386)، بررسی نقش سپاه در تثبیت نظام و مقابله با بحران­ها، پیام، ش 83: 17-28.
اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (1368)، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/90595
استرمن، جان د (2000)، پویایی­شناسی کسب­وکار: تفکر سیستمی و مدل­سازی برای جهانی پیچیده، ترجمه کوروش برارپور، پریسا موسوی اهرنجانی، بنفشه بهزاد، مرضیه امامی، لاله رضایی­عدل و حسن فغانی با مقدمه علینقی مشایخی، تهران، ایران: سمت، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی.
اسکندری، مجتبی (1391)، ویژگی­های نهادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و راهکارهای تقویت آن، مجموعه مقالات همایش نهادگرایی، سپاه و انقلاب اسلامی: مبانی، رویکردها، چالش‌ها و راهبردها، 65-92، انتشارات مرکز راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
اسکندری، مجتبی؛ ثمنی، اسماعیل (1391)، طراحی و تبیین الگوی پیروی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از منظر امام خمینی (ره) و امام خامنه­ای (مدّ ظلّه)، مدیریت اسلامی، س 20، ش 1: 39-60.
آقانظری، حسن (1395)، تبیین چیستی نهاد و استلزامات آن در علوم اجتماعی، روش­شناسی علوم انسانی، س 22، ش 1: 143-157.
اکبری، محمود؛ حق­گو، جواد (1395)، جایگاه فقهی - حقوقی ورود سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عرصه فرهنگی در راستای تحقق رسالت پاسداری، پژوهش­های انقلاب اسلامی، ش 19: 61-80.
امام خامنه­ای مد ظله العالی (1368)، بیانات در دیدار نماینده ولی‌فقیه و مسئولان دفاتر حوزه نمایندگى ولی‌فقیه در سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه­ای: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=2258
امام خامنه­ای مد ظله العالی، (1369)، بیانات در دیدار با فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و رؤسای دفترهای نمایندگی ولی فقیه، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت پایگاه اطلاع­رسانی دفتر مقام معظم رهبری: https://www.leader.ir/fa/speech/360/www.leader.ir
امام خامنه­ای مد ظله العالی (1390)، بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه­ای: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24033
امام خامنه­ای مد ظله العالی (1392)، بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه­ای: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=24033
امام خامنه­ای مد ظله العالی (1394آ)، بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه­ای: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=30791
امام خامنه­ای مد ظله العالی (1394ب)، بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و خانواده‌های آنان، گرفته شده در 09/11/1400 از وب­سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه­ای: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=31024
امام خامنه­ای مد ظله العالی (1395آ)، دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى با رهبر انقلاب، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه­ای: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=34389
امام خامنه­ای مد ظله العالی (1395ب)، گزیده‌ای از بیانات در دیدار جمعی از پاسداران سپاه حفاظت ولیّ امر و خانواده‌های آنان، گرفته شده در 09/11/1400 از وب­سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه­ای: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=34189
امام خامنه­ای مد ظله العالی (1398)، بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه­ای: https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=12857
امام خمینی رحمت الله علیه (1358-1368)، صحیفه امام، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س): http://www.imam-khomeini.ir/fa/page/210/?kind=279
ایروانی، محمدجواد (1391)، طراحی مفهومی الگوی استخراج ویژگی­های نهادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مجموعه مقالات همایش نهادگرایی، سپاه و انقلاب اسلامی: مبانی، رویکردها، چالش‌ها و راهبردها، 261-276، انتشارات مرکز راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
آیین­نامه انضباطی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران (1391)، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت شناس­نامه: yun.ir/x4p5ub
برزنونی، محمدعلی (1391)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به سوی سازمانی نهادی با مدیریتی جهادی، مجموعه مقالات همایش نهادگرایی، سپاه و انقلاب اسلامی: مبانی، رویکردها، چالش‌ها و راهبردها، 93-140، انتشارات مرکز راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
پایگاه خبری- تحلیلی مشرق­نیوز (1393)، فرازهایی از فرمایشات امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب در مورد سپاه پاسداران، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت پایگاه خبری- تحلیلی مشرق­نیوز: yun.ir/4vfcg4
تولایی، محمد (1391)، تحول و تعالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، حصون، ش 35: 4-19.
تولایی، محمد؛ محمدنژاد، سیدمهرعلی (1395)، مدیریت تحول و تعالی (مطالعه موردی: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)، تهران، ایران: دانشگاه جامع امام حسین علیه­السلام.
جوانی، ید الله (1387)، سپاه رسالت محور (وظایف و مأموریت­ها در حوزه­های گوناگون نظامی، امنیتی و فرهنگی، قلمروهای ممنوعه، قلمروهای مجاز و تکلیفی)، پیام، ش 88: 104-119.
جعفری، محمد علی (1390)، سخنرانی سردار سرلشکر پاسدار محمد علی جعفری فرمانده محترم کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (همایش شایستگی های پاسداری)، حصون، ش 34: 6-18.
جعفری، محمد علی (1395)، سخنرانی فرمانده محترم کل سپاه پاسداران، دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامى با رهبر انقلاب، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه­ای: https://farsi.khamenei.ir/news-content?id=34389
حافظی قهستانی، محمدصادق (1395)، راهکارهای سپاه پاسداران در جهت تأمین امنیت جمهوری اسلامی ایران، دومین همایش ملی پژوهش­های نوین در حوزه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی ایران، مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی سروش حکمت مرتضوی، قم، ایران.
حسینی، حسین؛ علیئی، محمدولی؛ یوسفی، جعفر (1395)، عملیات روانی دشمن علیه مأموریت­های فرهنگی - اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، پژوهش­های حفاظتی - امنیتی دانشگاه جامع امام حسین علیه­السلام، س 5، ش 1: 41-53.
خان­احمدی، اسماعیل؛ خیبری، سپهر (1399)، راهبردهای نفوذ استکبار و نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مقابله با آن­ها، تربیت پاسدار انقلاب اسلامی، ش 19: 35-62.
خبرگزاری دفاع­پرس (1396)، ویژگی‌های پاسدار انقلاب از منظر رهبر انقلاب، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت دفاع­پرس: yun.ir/5z7y4a
داداشی، فتاح (1399)، نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در تامین امنیت و اقتدار کشور، دومین همایش ملی امنیت اقتدار و پیشرفت، تهران، ایران.
دانایی­فرد، حسن؛ الوانی، مهدی؛ آذر، عادل (1392)، روش­شناسی پژوهش­های کیفی در مدیریت: رویکردی جامع. تهران، ایران: صفار.
رضائیان، علی (1379)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران، ایران: سمت.
زین­الدینی، مجید (1396)، صداقت سازمانی در سپاه پاسداران در گفتمان امامین انقلاب اسلامی، مطالعات بین رشته­ای دانش راهبردی، ش 28: 179-208.
زین­الدینی، مجید؛ داوودی، محمد (1397)، الگوی صداقت سازمانی در یکی از نهادهای انقلابی از منظر رهبران ج.ا.ا، اسلام و مدیریت، س 7، ش 2: 75-99.
زمانی محجوب، حبیب (1388)، شاخص­های فرهنگ پاسداری، حصون، ش 21: 100-115.
ساعد، محمدجعفر (1386)، پیشگیری از وقوع جرم و کارکرد بسیج در تضمین امنیت اجتماعی، مطالعات بسیج، ش 34: 73-106.
شهمیری، مجتبی (1387)، تحول سازمانی ضرورت حال و آینده سپاه، مربیان، ش 27: 132-153.
شیخی، عبدالمجید؛ مولوی، شهلا (1391)، پدیده نهادگرایی، نهادهای انقلاب اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مجموعه مقالات همایش نهادگرایی، سپاه و انقلاب اسلامی: مبانی، رویکردها، چالش‌ها و راهبردها، 333-371، انتشارات مرکز راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
طاهری، اسحاق (1388)، سپاه پاسداران از منظر امام خمینی (ره)، حصون، ش 21: 95-99.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخزاده. محمد (1390)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده­های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی (اندیشه مدیریت)، س 5، ش 2: 151 – 198.
عبدالملکی، هادی؛ احمدوند، علی محمد (1392)، نقش بسیج سازندگی در امنیت پایدار، مطالعات راهبردی بسیج، س16، ش 3: 115-147.
عظیمی شوشتری، عباسعلی (1390)، جایگاه سپاه در ساختار سیاسی نظام، حصون، ش 29: 57-69.
فروزنده، لطف­الله؛ شمس دولت­آبادی، سید محمودرضا؛ ایروانی، محمدجواد؛ رضایی، سیاوش (1399)، ارائه الگوی نهادسازی در انقلاب اسلامی بر اساس گفتمان امام و رهبری، مطالعات دفاعی استراتژیک، ش 79: 153-177.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1368)، گرفته شده در 29/10/1400 از وب­سایت مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: https://rc.majlis.ir/fa/content/iran_constitution
قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (1370)، گرفته در 9/10/1400 از وب­سایت مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی: https://rc.majlis.ir/fa/law/show/91961
گروه رسانه­ای نوید شاهد (1401)، جایگاه سپاه پاسداران در کلام مقام معظم رهبری + اینفوگرافیک، گرفته شده در 03/02/1401 از وب­سایت پایگاه اطلاع­رسانی فرهنگ ایثار و شهادت: yun.ir/ebeff3
محمد میسی، نادر (1396)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اهواز، ایران: پژوهندگان راه دانش.
محمدنژاد، سیدمهرعلی (1397)، نهاد و نهادگرایی (مطالعه موردی: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی)، تهران، ایران: دانشگاه جامع امام حسین علیه­السلام.
مظفری، آیت (1388)، باورهای اساسی پاسداران در دفاع مقدس، حصون، ش 21: 64-80.
نادری فارسانی، سیاوش (1391)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛ تنگناهای نهادی و سازمانی، مجموعه مقالات همایش نهادگرایی، سپاه و انقلاب اسلامی: مبانی، رویکردها، چالش‌ها و راهبردها، 297-332، انتشارات مرکز راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
ناظمی اردکانی، مهدی؛ یزدانی، حشمت الله (1399)، کارکردهای نظام فرهنگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، س 4، ش 2: 191-222.
نظرپور، مهدی (1386)، جایگاه نیروهای مسلح در نظام جمهوری اسلامی، حصون، ش 11: 136-162.
نیکوکار، غلامحسین؛ سلطانی، محمدرضا؛ نیاوند، عباس (1392)، طراحی الگوی بومی شناخت و سنجش فرهنگ سازمانی سازمان‎های نظامی و انتظامی جمهوری اسلامی ایران، مدیریت دولتی، س 5، ش 3: 143-163.
Fartash, K., & Sadabadai, A. A (2019), Institutions and Their Influnence on Science and Technology Development. Journal of Science & Technology Policy, Vol 11, No 2: 239-253. {In Persian}.
Haynes, Kathryn (2017), Reflexivity in Accounting Research, Handbook on Qualitative Accounting Research Methods, Routledge.
Momeni, F (2009), Achilles Heel of Development. Economy and Society, Vol 6, No 19-20: 257-292. {In Persian}.