ابعاد و مؤلفه‌های حاکمیت مطلوب در قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانشیار، گروه مدیریت دولتی، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته دکتری مدیریت دولتی، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران، ایران

3 استادیار، گروه علوم قرآن و حدیث، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران

4 استادیار، گروه مدیریت دولتی، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، تهران، ایران

چکیده

مفهوم حاکمیت خوب الگویی است که در پی ناکارآمدی سازوکارهای پیشین توسعه از سوی کشورهای توسعه‌یافته و مجامع بین‌المللی ارائه شد. اما به‌واسطه خاستگاه هنجاری متفاوت طرح آن از سوی اندیشمندان مختلف مورد انتقاد قرار گرفته است. بر این اساس این مقاله درصدد آن است تا با تکیه به سه بعد کتاب هدایت بودن، وجود همه لوازم هدایت تشریعی و جهان‌شمولی آموزه‌های قرآن، ابعاد و مؤلفه‌های حاکمیت مطلوب را با استفاده از ترکیبی از دو روش تحقیق موضوعی قرآن کریم و تحلیل مضمون از آیات قرآن استخراج نماید. بنابراین با انتخاب کلیدواژه مناسب (ریشه ح-ک-م) و بررسی آیات منتخب (703 آیه) در قالب سیاق آن (63 سیاق)، نکاتی به‌دست آمد که با مطالعه و مقایسه محتوایی با تفاسیر منتخب ضمن تکمیل، روایی نکات استخراجی (در مجموع 393 نکته) مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس با روش تحلیل مضمون دسته‌بندی و کدگذاری شد. در نهایت ابعاد حاکمیت مطلوب با تکیه به 33 مؤلفه به‌دست آمده در 5 عنوان شریعت‌گرایی اسلامی، معنویت‌گرایی اسلامی، عقل‌گرایی، عدالت‌گرایی اسلامی و مردم سالاری دینی دسته‌بندی گردید. سبک مستخرج از مؤلفه‌ها و ابعاد با عبارت «حاکمیت برادرانه در سایه ولی حق» عنوان‌گذاری شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Dimensions and Components of Optimal Governance in the Holy Quran

نویسندگان [English]

  • Farajollah Rahnavard 1
  • Mohammad Sanaifar 2
  • Mohammad Ali Lesani Pasharaki 3
  • Habiboleh Taherpour Kalantari 4
1 Corresponding Author: Associate Professor of Public Administration, Higher Education and Research Institute of Management and Planning, Tehran, Iran.
2 Ph.D. student of Public Administration, Higher Institute of Education and Research of Management and Planning, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Karaj branch, Islamic Azad University, Iran
4 Assistant Professor of Public Administration, Higher Institute of Management and Planning Education and Research, Tehran, Iran
چکیده [English]

The concept of good governance is a model that was presented by developed countries and international organizations after the inefficiency of previous development mechanisms. But due to its different normative origins, its design has been criticized by various thinkers.Based on this, this article seeks to find out, relying on the three dimensions of the book of guidance, the existence of all the essentials of legislative guidance and the universal teachings of the Qur'an, the dimensions and components of optimal governance by using a combination of two methods of thematic research of the Holy Qur'an and thematic analysis of the verses. Extract the Quran. Therefore, by choosing the appropriate keyword (the root of the Holy Quran) and examining the selected verses (703 verses) in the form of its context (63 contexts), points were obtained that by studying and comparing the content with the selected interpretations while completing, the validity of the extracted points (393 in total) Note) was evaluated and then categorized and coded using thematic analysis method. Finally, the dimensions of the desired governance were categorized into 5 headings: Islamic Shariatism, Islamic Spiritualism, Rationalism, Islamic Justiceism, and Religious Democracy based on the 33 components obtained.The style extracted from the components and dimensions was titled with the phrase "fraternal rule in the shadow of truth".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Desirable Governance
  • Good Governance
  • Holy Quran
  • Islamic Governance
  • Excellence Of Governance
  • Islamic Management

مراجع

قرآن کریم
بردبار، غلامرضا و ضرابی زاده، شیما و صالحی، طاهر؛ (1394). ارائه الگوی حکمرانی خدامدار، فصلنامه مدیریت اسلامی، سال 23، شماره 2
بیگی نیا، عبدالرضا؛ صفری، سعید؛ مرشدی زاده، علی و پولادرگ، عبدالحمید (1391). شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های حکمرانی خوب، چشم‌انداز مدیریت دولتی، شماره 12
ثنائی‌فر، محمد (1400). تبیین حاکمیت مطلوب در قرآن کریم، رساله دکتری مدیریت دولتی، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی
حجازی فر، سعید و رهنورد، فرج اله و لطیفی، میثم و طاهرپور کلانتری، حبیب الله (1396)، بررسی مطالعات حاکمیت اسلامی در ایران با استفاده از روش فراترکیب، مدیریت سازمان‌های دولتی، شماره 1
سالارزهی، حبیب‌الله و ابراهیم‌پور، حبیب (1391). بررسی سیر تحول در پارادایم‌های مدیریت دولتی: از پارادایم مدیریت دولتی سنتی تا پارادایم حاکمیت خوب، نشریه مدیریت دولتی، شماره 9.
سپهوند، رضا و صالحی، حسن و فرقانی، یونس (1398)، تبیین استعاری الگوی حاکمیت در بیان قرآن کریم، فصلنامه مدیریت اسلامی، سال 27، شماره 2
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم: سید محمد باقر موسوی همدانی، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین حوزه علمیه قم.
عیوضی، محمدرحیم، مرزبان، نازنین و صالحی، معصومه (1396). از بررسی حکمرانی خوب تا الگوی حکمرانی پایدار، فصلنامه راهبرد، سال بیست و ششم، شماره 85.
فضل بن حسن طبرسى (1372). مجمع‌البیان، انتشارات ناصر خسرو
فضل بن حسن طبرسى (1375). تفسیر جوامع الجامع، آستان قدس رضوی.
قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور، مرکز فرهنگى درس‌هایی از قرآن، 1388
کردنژاد، نسرین؛ (1395). بررسی اصول حکمرانی مطلوب در قرآن و حقوق عمومی، رساله دکتری الهیات، دانشگاه قم
گرجی، محمدرضا (1396). حکومت‌داری و حکمرانی خوب، فصلنامه چالش‌های جهان، سال سوم، شماره اول
لسانی فشارکی، محمدحسین و مرادی زنجانی، حسین (1391)؛ روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم، بوستان کتاب.
لطیفی، میثم (1390). روش‌شناسی راهبردهای تدبر در قرآن کریم، استقرایی از پژوهش‌های میان رشته‌ای مدیریت اسلامی در دهه اخیر، اندیشه مدیریت راهبردی، ش 2.
مته کایر، آنه (2004). حاکمیت، مترجمان: ابراهیم گلشن و علی آدوسی (1386)، موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.
مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه، دارالکتب اسلامیه.
نادری، محمدمهدی (1390). حاکمیت خوب، معرفی و نقد اجمالی، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، شماره 1.
Bovaird, T. and Löffler, E. (2009). Public Management and Governance, N.Y.: Routledge.
Feeny, D. (1993). The Demand for and Supply of Institutional Arrangements, in Vincent Ostrom et al. (eds.), Rethinking Institutional Analysis and Development: Issues, Alternatives and Choices, San Francisco: ICS Press.
Hyden, G. (1999). Governance and Reconstitution of Political Order, in Richard Joseph (ed.), State, Conflict and Democracy in Africa, Boulder, CO: Lynne Rienner.
Kaufmann, D., Kraay, A. Mastruzzi, M. (2006). Governance Matters VI:Aggregate and Individual Governance Indicators 1999-2006. Presented at:http:www.govindicators.org.
Rhodes, R. A. W. (1996). The New Governance: Governing without Government, Political Studies, XLIV, 652-667.
Rhodes, R. A. W. (1997). Understanding Governance: Policy Networks, Governance, Capacity, Reflexivity and Accountability, Buckingham: Open University Press.
Stoker, G. (1998). ‘Public private partnerships and urban governance’, in Pierre, J (ed) Partnerships in Urban Governance: European and American Experience, Macmillan, Basingstoke, pp34–51.
Weiss, Thomas G. (2000). Governance, Good Governance and Global Governance: Conceptual and Actual, Third World Quarterly, 21(5), p. 795.
World Bank(1989). Subabaran Africa: from Crisis to Sustainable Growth, Washington DC.
World Bank (1992). Governance and Development, Washington D.C.
مدیریت اسلامی
دوره 30، شماره 3
فصلنامه پاییز
آذر 1401
صفحه 11-41

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 مرداد 1400
  • تاریخ بازنگری: 15 شهریور 1401
  • تاریخ پذیرش: 15 مهر 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار