معنویت اسلامی در بستر سازمان: تحلیل کیفی بر بیانات مقام معظم رهبری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای مدیریت سیستم ها، دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران، ایران.

2 نویسنده مسئول: استادیار،گروه مدیریت منابع انسانی اسلامی، دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه معارف، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

معنویت، استعداد روحی نامحدودی است که در ارتباط با خدا شکوفا می‌شود‌. معنویت یعنی راز و نیاز با خدا، روحیه، فکر و اخلاص با تکیه بر عنصر ایمان و اعتقاد راسخ و پایدار، جهت آماده‌سازی برای میدان عمل و مجاهدت و مقابله با دشمنان انقلاب اسلامی که دستاورد آن بصیرت باشد. هدف اصلی پژوهش، تبیین معنویت سازمانی از منظر مقام معظم رهبری است. پژوهشگرانی که به بررسی مبانی معنویت پرداخته‌‌اند، از پژوهش‌های غربی جهت تبیین معنویت بهره برده‌اند. به همین علت، توسعه این رویکرد به جوامع اسلامی درست نیست. معنویت سازمانی، یکی از عناصر اصلی در نیروهای مسلح محسوب می‌شود که تبیین آن بر دیدگاه مقام معظم رهبری، می‌تواند کمک شایانی به فرماندهان و مدیران تصمیم‌‌گیر جهت ارزیابی وضعیت نیروهای مسلح انقلاب اسلامی‌کند. جهت تبیین معنویت سازمانی، از روش نظریه داده‌‌بنیاد مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری استفاده شد. کلیدواژه معنویت، بین نیروهای مسلح به عنوان سازمان مورد مطالعه بررسی شد. جهت اعتبارسنجی از گروه کانونی و دلفی استفاده شد. نتایج تحلیل‌‌ها نشان داد معنویت سازمانی دارای ماهیت معنویت، تعالی سازمانی، پیامدهای معنویت، حفظ و نگه‌داشت معنویت و ضد معنویت می‌‌باشد که در محیط انقلاب اسلامی اثرگذار است. ماهیت معنویت مبین اخلاص، ایمان، تقوا، بصیرت، تهذیب نفس، فضایل اخلاقی، مجاهدت، معرفت، ولایت‌مداری، ایستادگی، ارتباط با خدا و استمداد الهی است. تعالی سازمانی شامل وفاداری، عمل‌گرایی، سازماندهی، مدیریت سرمایه انسانی، هویت سازمانی و اعتماد است. پیامد معنویت سازمانی، شامل آرمان‌‌های انقلابی، موفقیت و پیشرفت، عدالت، همراهی خدا و اقتدار مادی و معنوی است. بر مبنای نتایج تحقیق، معنویت راهی برای تهذیب نفس، با دنبال کردن اهداف خدایی و احترام به ارزش‌‌‌‌ها و فضایل اخلاقی جهت اتصال به خداوند تبارک و تعالی، کامل شدن انسان و رسیدن به معرفت و بصیرت است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Islamic Spirituality: A Qualitative Analysis of the Statements of the Supreme Leader in the Islamic Revolutionary Guard Corps

نویسندگان [English]

  • Hassan Khalili 1
  • Mohammad Amin Phalavan 2
  • Alireza Nobari 3
1 Ph.D. in Systems Management, Imam Hossein University, Tehran, Iran.
2 Corresponding author: Assistant Professor, Department of Islamic Human Resource Management, Imam Hossein University, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Education, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Spirituality is an unlimited spiritual talent that flourishes in connection with God. Spirituality means secret and need with God, spirit, thought and sincerity, relying on the element of faith and firm and stable belief, in order to prepare for the field of action and struggle and confronting the enemies of the Islamic Revolution, the result of which is insight. The main goal of the research is to explain organizational spirituality from the perspective of the Supreme Leader. Researchers who have investigated the foundations of spirituality have used western researches to explain spirituality. For this reason, the development of this approach to Islamic societies is not correct. Organizational spirituality is considered one of the main elements in the armed forces, and its explanation based on the Supreme Leader's point of view can be of great help to decision-making commanders and managers to assess the situation of the armed forces of the Islamic Revolution. In order to explain organizational spirituality, the method of data-based theory based on the statements of the Supreme Leader was used. The keyword of spirituality was investigated among the armed forces as the studied organization. Focus group and Delphi were used for validation. The results of the analyzes showed that organizational spirituality has the nature of spirituality, organizational excellence, the consequences of spirituality, preservation of spirituality and anti-spirituality, which is effective in the environment of the Islamic Revolution. The nature of spirituality shows sincerity, faith, piety, insight, self-improvement, moral virtues, struggle, knowledge, stewardship, perseverance, connection with God and divine help. Organizational excellence includes loyalty, pragmatism, organization, human capital management, organizational identity and trust. The consequence of organizational spirituality includes revolutionary ideals, success and progress, justice, companionship of God, and material and spiritual authority. Based on the results of the research, spirituality is a way to refine the soul, by following God's goals and respecting moral values ​​and virtues in order to connect with God, the Blessed and Exalted, perfecting the human being and achieving knowledge and insight.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Spirituality
  • Organizational Spirituality
  • Islamic Revolutionary Guard Corps
  • Supreme Leader of the Revolution
  • Islamic Management
احمدی، احمدرضا. (1387). بر قله معنویت. انتشارات دانشگاه جامع امام حسین (علیه‌السلام).
الوندی، محمدجواد. (1393). «طراحی الگوی مفهومی معنویت از دید حضرت امام خمینی (رحمةالله) با توجه به توصیه‌های معنوی ایشان به دست‌اندرکاران دفاع مقدس». فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، 17 (63): 5-25.
ثنایی، سلیم و خلجی، سارا. (1398). «مدل معنویت سازمانی از دیدگاه اسلام در سازمان آموزش‌ و پرورش بر اساس بیانات مقام معظم رهبری (مدظله­العالی)». نشریه علمی مدیریت اسلامی، 27 (1): 113-89.
خاتمی فیروزآبادی، سید محمدعلی و دستافر، علی. (1393). «واکاوی مؤلفه‌های معنویت و ارزیابی آن در سازمان». فصلنامه مدیریت کسب‌وکار، 6 (21): 29-9.
خانباشی، محمدحسین و ابطحی، سید حسین. (1388). «تحلیلی پیرامون نقش معنویت‌گرایی در مدیریت دولتی». فصلنامه مدیریت در دانشگاه اسلامی، 13 (4): 139-156.
رحمتی، محمدحسین. (1388). «نوع‌شناسی مطالعات مدیریت اسلامی به عنوان یک دانش میان رشته‌ای». فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، 4.
سنگه، پیتر. (1395). پنجمین فرمان، سازمان مدیریت صنعتی.
شاکرنژاد، احمد. (1398). تحلیل گونه‌های معنویت‌گرایی بر اساس بیانات رهبر انقلاب. جوان آنلاین، کد خبر: 97949، قابل استفاده در سایت https: //www.Javann.ir/0046oJ
عابدی جعفری، حسن و رستگار، عباسعلی. (1386). «ظهور معنویت در سازمان‌ها: مفاهیم، تعاریف، پیش‌فرض‌ها، مدل مفهومی». فصلنامه علوم مدیریت ایران، 2 (5): 121-99.
محتشمی، حسن. (1392). «نقش معنویت در ارتقای اثربخشی سازمان». بصیرت و تربیت اسلامی، 10 (25)، 131-109.
محمدی، مهدی و دیگران. (1393). «مفهوم‌پردازی معنویت سازمانی از منظر نهج‌البلاغه: کاربست استراتژی نظریه داده‌بنیاد». نشریه اسلام و مدیریت، ۶: 162-139.
معظمی گودرزی، خاطره. (1394). مفهوم معنویت در نهج‌البلاغه و تبیین مبانی هستی‌شناختی و معرفت­شناختی آن و استنتاج دلالت­های آن‌ها در حیطه اصول تربیت معنوی. پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته تاریخ و فلسفه آموزش ‌و پرورش، دانشگاه تهران.
نظری، یعقوبعلی. (1398)، مردم و معنویت دو مؤلفه قدرت سپاه پاسداران/ذات سپاه برگرفته از انقلاب اسلامی است. سخنرانی سردار یعقوبعلی نظری فرمانده سپاه امام رضا (علیه‌السلام) در همایش مدیران روابط عمومی و تبلیغات، کارگاه توانمندسازی فرهنگ یاران و خبرنگاران سپاه امام رضا (علیه‌السلام) در مجتمع فرهنگی و آموزشی امامت مشهد، به نقل از سایت باشگاه خبرنگاران جوان https: //www.yjc.ir/00TQFm.
نوبری، علیرضا. (1393). بررسی جایگاه معنویت قدسی در مدیریت سازمانی از دیدگاه قرآن. رساله دکتری معارف اسلامی گرایش قرآن و متون اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی.
نوبری، علیرضا. (1396)، معنویت قدسی از نگاه قرآن (با رویکرد تحلیل سازمانی). نشر معارف، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه­ها، معاونت پژوهشی دانشگاه معارف اسلامی.
Cavanagh, G. (1999). Spirituality for managers: context & critique. Journal of organizational change management, 12 (3): 186-199.
Conger, J.A. (1994). Spirit at Work: Discovering the Spirituality in Leadership, San. Francisco, C.A: Jossey – Bass.
Giacalone, R., Jurkiewicz, C., & Fry, L. (2005). From advocacy to science. In R. Paloutzian & C. Park (Eds.), The Psychology of Religion and Spirituality (pp. 515–528). New York, N.Y.: The Guilford Press.
Gibbons, P. (1999). Spiritality at Work: A Pre-Theoretical Overview, MSC. Thesis – Birnbeck Callege, University of London.
Haldorai, K., Kim, W.G., Chang, H. & Li, J. (2019). Workplace spirituality as a mediator between ethical climate and workplace deviant behavior, International Journal of Hospitality Management, https: //doi.org/10.1016/j.ijhm.2019.102372.
Herzog, P.S., King, D.P., Khader, R.A., Strohmeier, A. & Williams, A.L. (2020). Studying Religiosity and Spirituality: A Review of Macro, Micro, and Meso-Level Approaches, Religions, 11, 437, doi: 10.3390/rel11090437.
Hill, P.C. & Pargament, K.I. (2003). Advances in the Conceptualization and Measurement of Religion and Spirituality: Implications for Physical and Mental Health Research, American Psychologist, 58 (1): 64-74.
Kamil, M., Ali Hussain, A.K., & Sulaiman, M.B. (2011). The components of spirituality in the business organizational context: The case of Malaysia, Asian Journal of Business and Management Sciences, 1 (2): 166-180.
Kennedy, M.H. (2002). Spirituality in the workplace: An empirical study of this phenomenon. DBA: Nova Southeater University.
King, S.M (2007). Religion, Spirituality and the Workplace: Challenges for Public Administration, Public Administration Review, 103–114.
Kurt, Y., Sinkovics, N., Sinkovics, R.R & Yamin, M. (2020). The role of spirituality in Islamic business networks: The case of internationalizing Turkish SMEs, Journal of World Business, 55 (1).
Mahadevan, B. (2013). Spirituality in business: sparks from the anvil in conversation with suresh hundre, chairman and MD, Polyhydron Pvt. Ltd, IIMB Management Review, 25, 91-103.
Mitroff, I.A., & Denton, E.A. (1999). A spiritual audit of corporate America: A hard look at spirituality, religion, and values in the workplace. San Francisco: Jossey-Bass/Pfeiffer.
Neal, J. A. & Bennet, J. (2000). Examining Multilevel or Holistic Spirituality Phenomena in the Workplace, Management, Spirituality, Religion Newsletter, Academy of Management Review, winter, pp. 1-2.
Neal, J.A. (1997). Spiritality in management education: a guide to resources, Journal of Management Education, 21 (1): 121-139.
O’Connel. (1999). The Spiritual Journey of the Corporate warrior, Presented at Massey university, Albany campus, Auckland.
Otaye‑Ebede, L., Shaffakat, S. & Foster, S. (2020). A multilevel model examining the relationships between workplace spirituality, Ethical Climate and Outcomes: A Social Cognitive Theory Perspective, Journal of Business Ethics, 166: 611–626.
Purnamasari, P., & Amaliah, I. (2015). Fraud prevention: relevance to religiosity and spirituality in the workplace. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 211, 827-835.
Prabhu, N. & Modem, R. (2022), Exploring the multi-level influence of shared leadership on workplace spirituality in teams, International Journal of Organizational Analysis, https: //doi.org/10.1108/IJOA-04-2021-2728.
Riasudeen, S., & Prabavathy, R. (2011). Relationship of workplace spirituality and work attitude in manufacturing organization. Global Management Review, 5 (4), 29-37.
Rojas, R. (2002). Management Theory and Spirituality: A Framework and Validation of the Independent Spirituality Assessment Scale, DBA, Dessertation, Argosy University / Sararota.
Roof, R.A. (2015). The association of individual spirituality on employee engagement: The spirit at work. Journal of Business Ethics, 130 (3), 585-599.
Wanger-Marsh, F. & Conley, J. (1999), The forth wave: The spirituality based firm, Journal of Organizational change management, 12 (4): 292-301.
Yin, E. & Mahrous, A. (2022), Covid-19 global pandemic, workplace spirituality and the rise of spirituality-driven organisations in the post-digital era, Journal of Humanities and Applied Social Sciences, https: //doi.org/10.1108/JHASS-11-2021-0177.