طراحی الگوی توسعه منابع انسانی سازمان با تکیه بر نظریه رشد اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نوسنده مسئول: استادیار، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد،گروه مدیریت منابع انسانی، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

از نهضت روابط انسانی تاکنون، در زمینه توسعه منابع انسانی تلاشهای متعددی صورت گرفته که بسیاری از آنها منجر به ایجاد الگوهای متعددی در جهت توسعه منابع انسانی شده‌اند. با نگاهی عمیق‌ به الگوهای ارائه‌شده تاکنون می‌توان دریافت که اکثر الگو‌های موجود، انسان را در کنار عوامل دیگر تولید (و البته ارجمندترینِ آنها) قرار داده و اگرچه به عوامل معنوی و اخلاقیات در سازمان توجه کردهاند؛ ولی این توجه عمق و غنای لازم را ندارد و بسیاری از ابعاد آن در این الگوها مغفول مانده است. جهت ارتقای وضعیت موجود، جهان‌بینی اسلامی میتواند با نگاه جامعی که به تمامی ابعاد مادّی و معنوی وجود انسان دارد، راه‌گشا باشد. در پژوهش حاضر تلاش‌شده برمبنای یکی از نظریه‌های اسلامی مطرح‌شده در این زمینه؛ یعنی نظریه رشد، الگوی رشد و توسعه منابع انسانی سازمان تدوین گردد. روش تحقیق حاضر تحلیل مضمون و شیوه گردآوری داده‌ها، مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته با خبرگان مدیریت اسلامی تا دستیابی به اشباع نظری و تحلیل آنها طی سه مرحله بوده است. حاصل تحلیل داده‌ها، 160 مضمون پایه و 27 مضمون سازمان دهنده بودهاند که ذیل 6 مضمون فراگیر «عوامل پیش‌زمینه‌ای»، «لازمه‌های رشد»، «فرایند رشد»، «راهبردهای رشد»، «ابزارهای رشد»، «ابعاد رشد» و «اهداف رشد» انتظام یافته و الگوی توسعه منابع انسانی در سازمان با اتکا بر نظریه رشد را شکل داده‌اند. الگوی رشد و توسعه‌ منابع انسانی به‌دست‌آمده ضمن وجود اشتراکاتی با الگوهای موجود در این زمینه، تفاوت‌های ماهوی با آن‌ها دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Designing Organizational Human Resource Development Model on the Basis of the Martyr Motahhari's Theory of Growth

نویسندگان [English]

  • Majid Mokhtarianpour 1
  • Vahid Ahmadi 2
1 Corresponding Author, Assistant Professor, Tehran University, Tehran, Iran.
2 MA in Human Resources Management of Islamic Orientation, Faculty of Management, University of Tehran
چکیده [English]

After the “human relations movement”, many studies have been performed on human resource development, some of them leading to the creation of methods, procedures, standards, and models about human resource improvement and development. By looking deep, it can be found out that most of the present models assume human beings at the same level of other production factors (and of course the most venerable ones) and although they have addressed spiritual factors and ethics in the organization, they have not profoundly focus on it and many aspects have been neglected. Improving the status quo, the Islamic worldview can be helpful because of its comprehensive approach to all the physical and spiritual dimensions of humans. In this research, we tried to develop a model of human resource growth and development on the basis of one of the Islamic theories raised in this regard, i.e. Motahhari's theory of growth. In the present study, data collection was performed through archival studies and interviews with Islamic management experts, and data analysis was implemented by thematic analysis. After analyzing the data, 160 descriptive codes, 27 interpretive codes and 6 overarching themes emerged which finally formed the organizational human resource growth and development model on the basis of growth theory. The findings show that besides similarities, there are essential differences between this model and the present models of human resource development.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Human
  • Human Resource Development
  • Growth
  • Islamic Growth theory
  • Thematic Analysis

مراجع

آرمسترانگ، مایکل (1381)، مدیریت استراتژیک منابع انسانی، ترجمه سیدمحمد اعرابی و داود ایزدی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
اعرابی، سیدمحمد؛ فیاضی، مرجان (1387)، استراتژی منابع انسانی، تهران: انستیتو ایزایران.
بامبرگر، پیتر؛ مشولم، لن (1384)، استراتژی منابع انسانی، ترجمه علی پارسائیان و سیدمحمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
پاکدل، رحمت‌الله؛ قلی‌پور، آرین؛ حسینی، سیدحسین (1397)، طراحی الگوی توسعه منابع انسانی ملی با رویکرد پویایی سیستم، آموزش و توسعه منابع انسانی، (16) 5، صص 77-51.
تونکه‌نژاد، ماندنی؛ داوری، علی (1388)، توسعه منابع انسانی با رویکرد جامعه‌شناختی سازمان، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، (3) 1، 80-51.
جلیلی، حمیده؛ محمدی، محمد؛ یعقوبی، نورمحمد؛ جراحی، جلیل (1399)، طراحی الگوی توسعه منابع انسانی برای دانشجویان با تمرکز کارآفرینی، راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، (6)13، صص 674-665.
جوادی، محمد؛ گنجعلی، اسدالله؛ چیت‌سازیان، علیرضا (1399)، بررسی انتقادی نظریه‌های متعارف انگیزش؛ به‌سوی نظریه رشد، تحقیقات بنیادین علوم انسانی، (1)6، صص 58-29.
چاوشی، سیدکاظم (1388)، بررسی رویکرد‌های نظری به مدیریت اسلامی، پژوهش‌های میان‌رشته‌ای قرآنی، (2)1، 53-43.
حسینی، سیدسعید (1398)، الگوی توسعه منابع انسانی در سازمان‌های دولتی ایران با رویکرد خدمات عمومی نوین (مورد مطالعه: وزارت نیرو)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
دهخدا، علی‌اکبر (1400)، لغت‌نامه دهخدا، دریافت از:https://dehkhoda.ut.ac.ir/fa/dictionary.
رخشانی، جاوید (1396)، ارائه الگوی توسعه منابع انسانی در سازمان‌های دولتی با رویکرد کارآفرینانه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی ‌واحد اردبیل.
زارع، حمید؛ زارعی متین، حسن؛ یزدانی، حمیدرضا؛ رسولی پرشکوه، آزاده (1399)، ارائه مدل توسعه منابع انسانی با رویکرد تحول‌گرایانه (مطالعه فراترکیب)، آموزش و توسعه منابع انسانی، (26) 7، صص 51-23.
صفایی حائری، علی (1388)، رشد، قم: لیله‌القدر.
صفایی حائری، علی (1388)، حرکت (تحلیل جریان فکری و تربیتی انسان)، قم: لیله‌القدر.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمد‌سعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ‌زاده، محمد (1390)، تحلیل مضمون و شبکه مضامین، روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده‌های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی، (2) 5، 198-151.
عزیزی، مهدی؛ عزیزی، سیدمجتبی؛ لطیفی، میثم (1396)، بررسی و نقد تأثیر مکتب فایده‌گرایی بر نظریه‌های تصمیم‌گیری و مقایسه آن با نظریه رشد اسلامی، مدیریت اسلامی، (2) 25، صص 63-35.
گلی‌پور، مریم؛ اولادیان، معصومه؛ صفری، محمود (1399)، واکاوی فرآیند توسعه منابع انسانی و تدوین الگوی مناسب در نظام آموزش عالی، آموزش و توسعه منابع انسانی، (27) 7، صص 136-114.
گنجعلی، اسدالله؛ ابراهیمی، کریم؛ سرآبادانی تفرشی، حسین (1394)، بررسی انتقادی مبانی انسان‌شناسی پارادایم‌های مدیریت منابع انسانی براساس نظریه انسان‌شناسی پارادایم رشد، اندیشه مدیریت راهبردی، (1) 9، صص 174-147.
مبارک‌آبادی، هوشنگ (1397)، الگوی توسعه منابع انسانی برای ارتقای عملکرد شرکت‌های کوچک و متوسط(SMEs) ، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
مؤذن علوی، سیدمهدی (1400)، طراحی و تبیین مدل توسعه منابع انسانی در سطح ملی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شهید بهشتی.
محمدپور، احمد (1390)، روش تحقیق کیفی: ضدروش، تهران: جامعه‌شناسان.
مطهری، مرتضی (1373)، فطرت، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1382)، تعلیم و تربیت در اسلام (ویرایش دوم)، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1389)، امداد‌های غیبی در زندگی بشر تهران: صدرا.
نجاری، رضا (1390)، روش نظریه‌پردازی شهید مرتضی مطهری در مبحث رشد، مدیریت اسلامی، (2) 19، 103-87.
هاشمی‌راد، سیدعلی‌اکبر (1389)، الگوی توسعه منابع انسانی در سطح ملّی در راستای تحقق اهداف چشم‌انداز بیست‌ساله کشور، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.  
Aguinis, H., Gottfredson, R. K. & Joo, H. (2012). Using performance management to win the talent war. Business Horizons, 8(2), 609-616.
Banmairuroy, W., Kritjaroen, T. & Homsombat, W. (2021). a mechanism in shaping individual and group values, beliefs and skilling through learning related activities to support the desired performance of the host system. Asia Pacific Management Review. Available online at: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1029313221000828?via%3Dihub
Barreto, M. S., Garcia-Vivar, C. & Marconc, S. S. (2018). Methodological quality of Grounded Theory research with families living with chronic illness. International Journal of Africa Nursing Sciences, 8, 14–22.
Batiste Woodwick, A. L. (2002). Improving Practitioner Readiness for Strategic Organizational Roles: An Exploratory Study of Strategic Competence and its Role in Human Resource Development Practice. Doctoral dissertation. Vanderbilt University.
Bennett, E. (2014). Introducing New Perspectives on Virtual Human Resource Development. Advances in Developing Human Resources, 16(3), 263–280.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101.
Callahan, J. L. and Davila, T. D. (2004). An Impressionistic Framework for Theorizing About Human Resource Development. Human Resource Development Review, 3(1), 75-95.
Deb, T. (2006). Human Resources Management: Theory & Practice. India: Ane Books.
Gilley, J. W. & Maycunich, A. (2000). Organizational Learning, Performance, and Change: An Introduction to Strategic Human Resource Development. New York: Perseus Books.
Javaheri Zadeh, E., Nosratabadi, S., Bahrami, P. & Fathi, M. (2020). The Effect of Organizational Structure Dimensions on the Spirituality in the Workplace. J Health Man & Info, 7(4), 240–251.
Lemon, L.L. & Hayes, J. (2020). Enhancing Trustworthiness of Qualitative Findings: Using Leximancer for Qualitative Data Analysis Triangulation. The Qualitative Report, 25(3), 604-614.
McGraw, P. (2014). A Review of Human Resource Development Trends and Practices in Australia: Multinationals, Locals, and Responses to Economic Turbulence. Advances in Developing Human Resources, 16(1), 92–107.
McGoldrick, J. & Stewart, J. (1996). Human Resource Development: Perspectives, Strategies and Practice. London: Pitman.
McLean, G. N. (2006). National Human Resource Development: A Focused Study in Transitioning Societies in the Developing World. Advances in Developing Human Resources, 8 (1), 3-11.
Mishra, S. K. & Varma, A. (2019). Spirituality in Management- Insights from India. USA: Palgrave Macmillan.
Nadler, L. & Nadler, Z. (1989). Developing Human Resource. (1st Edition). San Francisco: Jossey-Bass Press.
Richman, N. (2015). Human resource management and human resource development: Evolution and contributions. Creighton Journal of Interdisciplinary Leadership, 1(2), 120-129.
Rose, K. (2016). Examining Organizational Citizenship Behavior in the Context of Human Resource Development: An Integrative Review of the Literature. Human Resource Development Review, 15(3), 295-316.
Swanson R. A. & Holton E. F. (2001). Foundations of human resource development. California: Berrett-Koehler.
Tzouramani, E. & Karakas, F. (2016). Spirituality in Management. In: de Souza, M., Bone, J. & Watson, J. (Eds.). Spirituality across Disciplines: Research and Practice. pp 273-284. USA: Palgrave Macmillan.
Tseng, C., & McLean, G. N. (2008). Strategic HRD practices as Key Factors in Organizational learning. Journal of European Industrial Training, 6 (1), 418-432.
Twining, J. (1999). A naturalistic journey into the collaboratory: In search of understanding for prospective participants. Doctoral dissertation. Denton: Texas Woman's University.
Wang, G. G., Werner, J. M., Sun, J. Y., Gilley, A., & Gilley, J. W. (2017). Means vs ends: Theorizing a definition of human resource development. Personnel Review, 46(6), 1165-1181.
Xiaohui, W. & McLean G. N. (2007). The Dilemma of Defining International Human Resource Development, Human Resource Development Review, 6(1), 96-108.
مدیریت اسلامی
دوره 30، شماره 1
فصلنامه بهار
خرداد 1401
صفحه 83-112

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 08 شهریور 1400
  • تاریخ بازنگری: 09 بهمن 1400
  • تاریخ پذیرش: 26 اردیبهشت 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار