طراحی الگوی انگیزش کارکنان مبتنی بر سیره حضرت علی علیه‌السلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد منابع انسانی اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 نویسنده مسئول: دانشیار، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

3 استادیار، دانشگاه پیام نور شیراز، شیراز، ایران

چکیده

یکی از عوامل تأثیرگذار در بقا، پویایی و تحقق سیاست‌ها و اهداف سازمان، منابع انسانی باانگیزه است. قبل از هرگونه اقدام درزمینه ایجاد انگیزش، باید به شناخت درستی در مورد ابعاد وجودی انسان رسید و با توجه به تفاوت نگاه اسلام و غرب به ابعاد وجودی انسان، کشورها و سازمان‌های اسلامی نیازمند طراحی الگو‌های بومی و اسلامی درزمینه انگیزش منابع انسانی مسلمان خود هستند. این پژوهش به دنبال طراحی الگوی محتوایی انگیزش کارکنان و طراحی الگوی فرایندی انگیزش کارکنان از دیدگاه حضرت علی علیه‌السلام است. پژوهش، جزء تحقیقات اکتشافی و ازنظر هدف، بنیادی و نیز ازلحاظ فرایند، نظریه‌پردازی داده بنیاد است که با استفاده از این روش به طراحی الگو‌های محتوایی و فرایندی انگیزش کارکنان بر اساس اسناد، کتاب‌ها و مقالات دربارۀ سیره امام علی علیه‌السلام اقدام شده است. هم‌چنین به‌منظور اعتبارسنجی الگو از شاخص کاپا استفاده‌شده است که برای هر دو الگو در سطح معتبر اندازه‌گیری شد. نتایج نشان‌دهنده این است که الگوی محتوایی انگیزش منابع انسانی بر اساس سیره امام علی علیه‌السلام شامل 23 شاخص، نه مؤلفه و سه بعد (نیازهای معنوی، نیازهای روان‌شناختی و نیازهای طبیعی) و هم‌چنین الگوی فرایندی انگیزش منابع انسانی بر اساس سیره ایشان شامل ابعاد شرایط علّی، شرایط مداخله‌گر، شرایط زمینه‌ای، مقوله محوری، راهبردها و پیامد طراحی شد. انتظار می‌رود یافته‌های این تحقیق درزمینه ایجاد انگیزش در کارکنان، راهگشای مدیران در جوامع اسلامی باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Motivation Model of Employees on the Basis of Imam Ali’s (as) Method

نویسندگان [English]

  • Roghayyeh Sotoodeh 1
  • Muslim Bagheri 2
  • Mohsen Jajarmizadeh 3
1 Graduate of Islamic human resource, Shiraz University, Iran..
2 corresponding author: associate professor, Faculty of Economics, Management and Social Sciences, Shiraz University, Iran.
3 Assistant professor at Payam Noor University of Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Motivated human resource is an influential factor in the survival, dynamism and fulfillment of the policies and goals of the organization. It is essential to understand the dimensions of human beings before taking any action in the field of motivation. Due to the differences between Islam and the West regarding the dimensions of human existence, Islamic countries and organizations need to design indigenous and Islamic models to motivate Muslim human resources. This research is intended to design a contextual model of employees’ motivation, and to design a process model of employee motivation from the viewpoint of Imam Ali (as). This applied research is an exploratory and basic one which follows grounded theory for collecting the data for designing contextual and process models of employees’ motivation based on documents, books and articles about Imam Ali’s  way of life. Kappa’s index was employed to validate the model, which resulted in the confirmation of both models. The results showed that the contextual model of human resource motivation based on the life history of Imam Ali (as) contains 23 indicators, nine components and three dimensions (spiritual, psychological and natural needs).  The process model of human resource motivation includes dimensions of causal conditions, intervening conditions, contextual conditions, category orientation, strategies and outcomes. It is expected that the findings of this study can pave the way for managers in motivating employees in the Islamic societies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motivation in the West
  • motivation in Islam
  • Imam Ali's life story
  • content/process model of motivation
نهج‌البلاغه (1379)، ترجمه محمد دشتی، قم: انتشارات مشهور.
احمد نیا آلاشتی، سیامک؛ محمدی، ابوالفضل؛ بازرگانی، محمد و اسکندری، مجتبی (1392)، الگوی انگیزش انسان در سازمان از دیدگاه قرآن کریم. دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت اسلامی، 21 (2): 36-11.
اخلاقی، عبدالرحیم (1390)، نگاهی به روش تشویق در ایجاد انگیزه از دیدگاه قرآن،  اسلام و پژوهش­های مدیریتی، 1 (1): 152-127.
اخوان مقدم، زهره؛ دل‌شاد تهرانی، مصطفی و ترابی، فاطمه (1392)، بازتاب قرآن در سیره حکومتی مدیریتی امام علی علیه­السلام در عرصه اجتماعی،  فصلنامه النهج، 38: 88-69.
اسماعیلی، حمید (1392)، کاوشی پیرامون جهت‌گیری‌ها، اصول و روش‌های انگیزش در ده جزء اول قرآن کریم، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شیراز.
امیری، علی‌نقی (1394)، ویژگی­ها و وظایف مدیران در نهج­البلاغه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایزدی، کبری (1390)، ارزیابی عوامل محتوایی و فرایندی مؤثر برانگیزش کارکنان ستادی دانشگاه شیراز، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز.
بابایی طلا تپه، محمدباقر (1390)، مهندسی مدیریت در فرهنگ علوی. تهران: دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام.
بهشتی، احمد (1361)، تب شیر و انذار، پیوند، 40: 45-40.
پور عابدی، محمدرضا (1395)، طراحی الگوی چیره­دستی در سازمان­های علمی و فناورانه بر مبنای نظریه­پردازی داده بنیاد (مطالعه موردی: جهاد دانشگاهی)، دانشکده مدیریت تهران، 8 (1): 54-33.
پیروز، علی‌آقا؛ شفیعی، عباس؛ خدمتی، ابوطالب و بهشتی نژاد، محمود (1394)، مدیریت در اسلام، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ترک­زاده، جعفر و زینعلی، فاطمه (1391)، بررسی مقایسه­ای رویکردهای غربی و اسلامی به انگیزش: به‌سوی توسعه دانش بومی، دو فصلنامه علمی ـ تخصصی اسلام و مدیریت، 1 (2): 30-7.
رضائیان، علی (1382)، بررسی تطبیقی نظریه­های علم مدیریت با آموزه­های اسلام، حوزه و دانشگاه، 9 (73): 35-8.
رمز گویان، غلامعلی و شبانی، علی (1382)، الگو انگیزش منابع انسانی از دیدگاه اسلام، مدیریت فردا، 4 و 3: 164-153.

زاهد، سعید؛ جاجرمی زاده، محسن و تقوی، محمدرضا (1392)، فرهنگ به‌مثابه رسانه­ای بین اراده و عمل جمعی (مطالعه تطبیقی فرهنگ اسلامی و سکولار)، رسانه و فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 3 (2): 76-55.

سلطانی، محمدرضا (1392)، درآمدی بر شناسایی نیازهای انسان از دیدگاه قرآن با تأکید بربرتری نیازهای معنوی در سلسله‌مراتب نیازها،  دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی مدیریت اسلامی، 21 (1): 43-9.

فروزنده دهکردی، لطف‌الله و ثانوی فرد، رسول (1391)، بررسی تفاوت انگیزش در مدیریت متداول با مدیریت اسلامی با تکیه‌بر آموزه‌های اسلامی بر مبنای آیات قرآن و نهج‌البلاغه، اولین کنفرانس بین‌المللی مدیریت، نوآوری و تولید ملی، قم، دانشگاه پیان نور استان خوزستان، https://www.civilica.com/Paper-ICMINP01-ICMINP01_075.html

فروزنده دهکردی، لطف‌الله و فروغی نیا، خورشید (1392)، بررسی تأثیر دیدگاه­های انسان­شناسی اسلامی و غربی بر نظام ارزشی سازمان،  اسلام و پژوهش­های مدیریتی، 3 (7): 42-19.

فنایی اشکوری، محمد (1395)، مراحل سلوک در عرفان اسلامی، معرفت، 25 (229): 25-13.

کمالی شرودانی، علی‌اکبر و موحدی محب، عبدالله (1396)، بررسی رابطه­ مؤلفه­های عقاید، اخلاق و احکام در معرف علوی،  فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش­های نهج‌البلاغه،  16 (53): 63-51.

محمدی، آرزو (1393)، رابطه ویژگی­های شخصیتی و رفتاری کارگزاران بر اساس آموزه­های نهج­البلاغه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قرآن و حدیث پردیس تهران. 

مصباح، محمدتقی (1393)، جلوه‌های معرفت و عشق به خدا،  معرفت، 23 (196): 12-5.

محمدی، محمدرضا و عناقه، عبدالرحیم (1396)، مطالعه تطبیقی مدیریت انگیزش با تأکید بر نگرش اسلامی، هفتمین کنفرانس ملی مدیریت، اقتصاد و حسابداری، تبریز، سازمان مدیریت صنعتی تبریز، https://www.civilica.com/Paper-NDMCONFT07-NDMCONFT07_026.html

مصباح، محمدتقی (1393)، جلوه­های معرفت و عشق به خدا،  معرفت، 23 (196): 12-5.

مهرابی، امیرحمزه (1387)، انگیزش در اسلام مدل حلقه‌های متداخل، مدیریت فرهنگ سازمانی، 17، 27-62.
نیکخو، علی؛ نوروزی فرانی، محمدتقی و درودی، مجتبی (1396)، تبیین نظری تأثیر عدالت توزیعی بر انگیزش منابع انسانی از نگاه نهج‌البلاغه، اسلام و پژوهشهای مدیریتی، 15، 21-38.

منابع انگلیسی

Ali, A. J. (2009), " Levels of existence and motivation in Islam", Journal of Management History, 15(1), 50-65.
Amabile, T. M. (1993), "Motivational synergy: Toward new conceptualizations of intrinsic and extrinsic motivation in the workplace", Human resource management review, 3(3), 185-201.
Amin, M. R., and  Golam, M. (2007)," Motivating People in Organizations: The Islamic Way", In Proceeding of the International Conference on Management from Islamic Perspectives (ICMIP), May (pp. 15-16).
Bessell, I., Dicks, B., Wysocki, A., and  Kepner, K. (2002), Understanding motivation: an effective tool for managers , Florida: University of Florida, 1-4.
Bhatti, O. K., Aslam, U. S., Hassan, A., and  Sulaiman, M. (2016), " Employee motivation an Islamic perspective", Humanomics, 32(1), 33-47.
 Khan, M., and  Sheikh, N. (2012), "Human resource development, motivation and Islam", Journal of Management Development, 31(10), 1021-1034.
Cader, A. A. (2016), "Towards an Islamic model of work motivation", Intellectual Discourse, 24(1).
Chatzopoulou, M., Vlachvei, A., and  Monovasilis, T. (2015), "Employee's Motivation and Satisfaction in Light of Economic Recession: Evidence of Grevena Prefecture-Greece", Procedia Economics and Finance, 24, 136-145.
Elo, S., and  Kyngäs, H. (2008), "The qualitative content analysis process", Journal of advanced nursing, 62(1), 107-115.
Geren, B. (2011).Motivation: Chinese theoretical perspectives. Journal of Behavioral Studies in Business, Vol. 3.
Kets de Vries, M., Engellau, E. (2008).A Clinical Approach to the Dynamics of Leadership and Executive Transformation, Invited paper for Harvard Business School 100th Anniversary, Presented at the colloquium “Leadership: Advancing an Intellectual Discipline”.
 Khair, Z.,  Ahmad, N., and  Hamid, M.A. (2016), "  Motivation in Islamic Perspective: A Review",  Proceeding of 1st International Research Conference on Economics Business and Social Sciences,  Penang,  12-13 April, 1-11
Matei, M. C., and  Abrudan, M. M. (2016), "Adapting Herzberg's Two Factor Theory to the Cultural Context of Romania", Procedia-Social and Behavioral Sciences, 221, 95-104.
Mohammad Ather, S., Aktaruzzaman Khan, M., and  Hoque, N. (2011), “Motivation as conceptualised in traditional and Islamic management", Humanomics, 27(2), 121-137.
Ramli, M. S. B. (2018). Understanding Motivation from Islamic Perspective, Theoretical Implications and Research Gaps. Edisi Pertama 2018© Fakulti Pengurusan 2018, 59.
Robbins, S. P., and  Coulter, M. K. (2012), Management, Prentice Hall, 11th ed.
Saefullah, U. (2012). "Work motivation in Islamic educational institutions", Advances in Natural and Applied Sciences, 6(8), 1562-1568.
Segal, G., Borgia, D., and  Schoenfeld, J. (2005), "The motivation to become an entrepreneur", International journal of Entrepreneurial Behavior & research, 11(1), 42-57.
Sulaiman, M., Ahmad, K., Sbaih, B., and  Kamil, N. M. (2014), The perspective of Muslim employees towards motivation and career success", e-Bangi, 9(1).
Tan, T. H., and  Waheed, A. (2011), "Herzberg's motivation-hygiene theory and job satisfaction in the Malaysian retail sector: The mediating effect of love of money", Asian Academy of Management Journal, Vol. 16, No. 1, 73–94.
Turabik, T., and  Baskan, G. A. (2015)., The importance of motivation theories in terms of education systems", Procedia-Social and Behavioral Sciences, 186, 1055-1063.
Wae-esora, E., Bakarb, A. A., & Heec, H. C. (2016). Work Motivation among Muslim Public Health Employees in Pattani Province, Thailand. The European Proceedings of Social & Behavioural Sciences, 14, 871-876.‏
Zlate, S., and  Cucui, G. (2015), "Motivation and performance in higher education", Procedia-Social and Behavioral Sciences, 180, 468-476.