تبیین مؤلفه‌های ادراک عدالت در فرادست از دیدگاه امام علی علیه‌السلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری علامه طباطبائی، دانشکده مدیریت و حسابداری

چکیده

در مبحث عدالت سازمانی تاکنون، به ادراک عدالت در میان کارکنان نسبت به فرادستان و نیز همکاران همسطح نسبت به یکدیگر پرداخته شده است. اما طبق تفسیر ابن­میثم از خطبه 216 امکان ادراک عدالت در فرادستان نیز ممکن است. بنابراین هدف پژوهش شناسایی مؤلفه­های مفهوم ادراک عدالت فرادست نسبت به زیردست، مبتنی بر بیانات امام علی(ع) در نهج­البلاغه است؛ لذا با استفاده از شیوه تحلیل مضمون، متن نهج­البلاغه با منطق توقعِ بجای فرادست از زیردست نسبت به ادا کردن حقوق خود شناسه­گذاری شد. براساس یافته­های پژوهش در مجموع 202 شناسه مشخص، و در قالب 28 مضمون پایه، ادراک عدالت در فرادست به­عنوان مضمون فراگیر و چهار مضمون سازماندهنده «وفاداری»، «خیرخواهی برای فرادست و مجموعه»، «پذیرش دعوت و اقبال» و «اطاعت» ساماندهی شد. نتیجه پژوهش ایجاد شاخصهایی برای عملیاتی­سازی این ادراک در میان فرادستان است که می­توان برای بررسی ارتباط این مفهوم با دیگر مفاهیم حوزه سازمان در قالب متغیر مستقل، وابسته و یا تعدیلگر استفاده کرد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining the Components of Justice Perception of the Superiors in the Viewpoint of Imam Ali (AS)

نویسنده [English]

  • Vahidreza Halvaeiha
PhD candidate at the Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

Thus far, the perception of justice has been discussed among employees and their superiors and among the coworkers. However, according to the interpretation of Sermon 216 of Nahj al-Balaghah by Ibn Meisam, it is possible to perceive justice in the superiors too. Hence, this research is intended to identify the components of the concept of perception of justice among superiors towards their subordinates based on Imam Ali's sayings in Nahj al-Balaghah. Thus, the sayings of Imam Ali (AS) in Nahj al-Balaghah relating logical expectation of the superiors from the subordinates claiming their rights were reviewed and coded using content analysis. Based on the findings of the research, a total of 202 open codes were identified. They were classified into 28 basic themes, the perception of justice in the superiors as the comprehensive theme, and the four organizing themes including "loyalty", "benevolence for the superiors and the whole group", "acceptance and saying welcome to invitation", and "obedience". The result of the study indicates that some indicators must be presented for the operationalizing this perception among superiors. It can be used for investigating the relationship between this concept and other components of the organization domain in the form of independent, dependent, or moderating variables.

کلیدواژه‌ها [English]

  • components of organizational justice
  • rights and duties from Imam Ali's viewpoint
  • perception of justice among superiors
  • thematic analysis from Imam Ali's viewpoint
نهج­البلاغه
رساله حقوق
ابن­ابی­احدید، عبدالحمیدبن­هبه­الله (1392). شرح نهج­البلاغه ابن­ابی­الحدید. ج 11. تهران: کتاب نیستان.
بحرانی، کمال­الدین­میثم (1375). شرح نهج­البلاغه ابن­میثم. ج 4. ترجمه حبیب­اله روحانی و سید محمدصادق عارف. مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی.
بشیریه، حسین (1382). دیباچه­ای بر فلسفه عدالت.  فصلنامه ناقد. ش 1: 11 ـ 56.
جاویدی، رقیه؛ بهروزی­لک، غلامرضا (1395). تحلیل مضمون محتوای «مردم» در اندیشه سیاسی امام­خمینی. فصلنامه علوم سیاسی. س نوزدهم. ش 75: 7 ـ 34.
جوادی­آملی، عبدالله (1384). حق و تکلیف در اسلام. تهران: انتشارات اسراء.
رالز، جان (1393). نظریه­ای در باب عدالت. ترجمه مرتضی نوری. تهران: انتشارات نشر مرکز.
رشاد، علی­اکبر (1387). دانشنامه امام علی(ع). حقوق. ج 5. تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
رضاییان، علی (1389). انتظار عدالت و عدالت در سازمان. تهران: انتشارات سمت.
سهرابی، حیدر (1396). تکالیف و حقوق متقابل دولت و ملت در پرتو سیره سیاسی امیرمؤمنان علی(ع): حقوق متقابل رهبر و پیرو. فصلنامه مدیریت اسلامی. س 52 . ش 1: 175 ـ 197.
عابدی­جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ­زاده، محمد (1390). تحلیل مضمون و شبکه مضمونها روشی ساده و کارامد برای تبیین الگوهای موجود در داده­های کیفی. اندیشهمدیریتراهبردی.    س پنجم. ش 2: 151 ـ 198.
غیورآبادی، سیدمرتضی؛ رجوعی، مرتضی؛ پورنگ، علی؛ مرادی، محسن؛ نصرآبادی، هادی (1398). شناسائی عوامل مؤثر بر توسعه فرهنگ وقف با رویکرد تحلیل مضمون در آستان قدس رضوی. فصلنامه مدیریت اسلامی. س 27. ش 2: 149 ـ 170.
کبیری­پور، مهدی؛ سلطانی، مرتضی؛ عبدالهی، علی (1397). تبیین مفهوم تفکر راهبردی از دید اسلام. فصلنامه مدیریت فرهنگ سازمانی. دوره 16. ش 3: 751  ـ 777.
مطهری، مرتضی (1375). عدل الهی. تهران: انتشارات صدرا.
نبویان، سیدمحمود (1386). حق و تکلیف و تلازم آنها. فصلنامه معرفت فلسفی. س 5. ش 2: 217 ـ253.