شناسایی مؤلفه‌های فرهنگ دینی مؤثر بر ارتقای سلامت سازمانی در نظام آموزش عالی ایران

نویسندگان

1 استادیار گروه مدیریت دانشگاه ایلام

2 کارشناسی ارشد مدیریت دولتی دانشگاه ایلام

3 دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

این پژوهش با رویکرد اسلامی و با تأکید بر قرآن کریم و نهج‌البلاغه و بررسی متون اسلامی به شناسایی مؤلفه‌های فرهنگ دینی و ارتباط آن با سلامت سازمانی می‌پردازد. تحقیق از نظر هدف، کاربردی، و از جهت روش گردآوری داده‌ها ترکیبی است که بخش کیفی آن با روش تحلیل محتوای کیفی و بخش کمّی آن با روش توصیفی ـ همبستگی انجام شد. واحد تحلیل در بخش کیفی، کلمات و مضمونها بود و در بخش کمّی تمامی کارکنان و مدیران دانشگاه ایلام به عنوان جامعه انتخاب شدند که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان (1997) و شیوه نمونه­گیری تصادفی ساده، 140 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در بخش کیفی از ابزار فیش‌برداری و روش شناسه‌گذاری و در بخش کمّی از دو پرسشنامه محقق ساخته فرهنگ دینی با 18 گویه و پرسشنامه استاندارد سلامت سازمانی لایدن و کلینگل (2002) با 31 گویه استفاده شد. در گام نخست، با تمرکز روی کلیدواژه­ها و نشانگرهای مرتبط با مفاهیم فرهنگ دینی، 177 نشانگر شناسایی شد و پس از پالایش 53 نشانگر، 18 خرده مؤلفه، و 3 مؤلفه اصلی به دست آمد که با عناوین معیارهای تخصصی، معیارهای ارزشی و معیارهای مکتبی نامگذاری شد. در نهایت تأثیر مستقیم فرهنگ دینی  بر متغیر سلامت سازمانی با استفاده از الگویابی معادلات ساختاری آزمون شد و میزان ضریب تاثیر برابر با 51 درصد بدست آمد که به لحاظ آماری این تأثیر مثبت، معنادار و متوسط است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identifying the Components of Religious Culture Influencing the Promotion of Organizational Health in Higher Education System of Iran

نویسندگان [English]

  • Ali Yasini 1
  • Fatemeh Aidi 2
  • Hadi Aghaee 3
1 Assistant Professor of management, Ilam University
2 Master of public administration, Ilam University
3 Ph.D. candidate of sociology, Payam Noor University of Tehran
چکیده [English]

This research is aimed at identifying the components of religious culture and its relation with organizational health based on the Islamic approach with emphasis on the Holy Qur'an, Nahj al-Balaghah and the Islamic scripts. This is an applied research which employs combined method for data collection. The qualitative section of the research runs by qualitative content analysis, and its quantitative part makes use of descriptive-correlation method. The unit of analysis in the qualitative section contains words and themes. All employees and managers of Ilam University were selected as the research community at quantitative section. Employing Krejcie and Morgan (1997) method and simple random sampling method, the researchers selected 140 individuals as the sample. In the qualitative section, two researcher-made questionnaires on religious culture including 18 items, as well as the standard health questionnaire of Lynden & Klingle (2002) with 31 items were used. Focusing on keywords and indicators related to the concepts of religious culture, the researchers identified 177 indicators in the first step. After refining, 53 indicators, 18 sub-components, and 3 main components were obtained. They were titled as special criteria, value criteria, and religious criteria. Finally, the direct effect of religious culture on the organizational health variable was tested by structural equation modeling, and a coefficient of influence equal to 51% was obtained. This figure was statistically significant, positive, and moderate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • religious culture
  • organizational health
  • higher education
  • qualitative content analysis
احمدی، سیدفخرالدین؛ نجاریان­کاخکی، محمد؛ صدیقی، سیدمهدی (1392). بررسی رابطه بین فرهنگ سازمانی و سلامت سازمانی کارکنان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قاینات. دومین کنفرانس بین­المللی مدیریت، کارافرینی و توسعه اقتصادی. قم: دانشگاه پیام­نور.
اکبری، مرتضی؛ شکیبا، حجت؛ ضیائی، محمدصادق؛ مرزبان، شیرمراد؛ رازی، سمیرا (1392).  بررسی رابطه سلامت سازمانی با کارافرینی سازمانی (مورد مطالعه: دانشگاه تهران). فصلنامه مدیریت دولتی. س 5. ش 2: 1 تا 20.
انصاری، محمداسماعیل؛ استادی، حسین؛ جاوری، فرشته (1388). بررسی رابطه بین سلامت سازمانی و نگرشهای مثبت کاری کارکنان در ادارات امور مالیاتی استان اصفهان. فصلنامه تخصصی مالیات. س 3. ش 6: 41 تا 66.
انصاری، محمداسماعیل؛ باقری­کلجاهی، علی؛ صالحی، مسلم (1389). تعهد سازمانی از دیدگاه نظریه‌پردازان و نقش راهبردهای مدیریت منابع انسانی در بهبود آن. مجله توسعه سازمانی پلیس. س 2. ش 31: 18 تا 35.
بهرامیان، جاسم؛ بهرامیان، سمانه (1393). بررسی نقش فرهنگ، دین و باورهای دینی (سلامت معنوی) بر تقویت سلامت روان. کنگره بین­المللی فرهنگ و اندیشه دینی. قم: مرکز راهبری مهندسی فرهنگی شورای فرهنگ عمومی استان بوشهر.
پورعزت، علی­اصـغر (1390). اداره سالم به روایت نهج البلاغه طرحی برای مبارزه با فساد اداری. تهران: انتشارات بنیاد نهج البلاغه.
پورکیانی، مسعود؛ امیری، افلاطون؛ خادمی، مرتضی (1390). سلامت سازمانی، فساد اداری و شایعه. کرمان: مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان.
جاهد، حسین­علی (1385). سلامت سازمانی. تدبیر. س 3. ش 159: 16 تا 24.
خنیفر، حسین (1385). تحول در نظام آموزش عالی و خواستگاه­های آن با رویکرد به ابعاد مدیریتی. کنگره علوم انسانی.
دانایی­فرد، حسن (1384). استراتژی مبارزه با فساد. آیا فناوری اطلاعات فساد اداری را کاهش می­دهد؟. فصلنامه مدرس. س 9. ش 4: 22 تا 36.
رحیم­نیا، فریبرز؛ قره­باغی، نسترن؛ بهپور، الهام (1391). ارائه الگویی مفهومی به منظور بررسی موانع سازمانی اجرای استراتژی و سلامت سازمانی در بستر فرهنگ سازمان. چهارمینکنفرانسبرنامه­ریزیومدیریتشهری. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
شیخی، محمدحسین (1390). عوامل مؤثر بر سلامت نظام اداری و رشد ارزشهای اخلاقی در آن. اسلام و پژوهشهای مدیریتی. س 1. ش 2: 99 تا 126.
علاقه­بند، علی (1378). سلامت سازمانی مدرسه. فصلنامه مدیریت در آموزش و پرورش. س 4. ش 21: 14 تا 30.
قادری، مهدی (1388). فساد اداری در ایران. نشریه معرفت. ش 138: 105 تا 118.
قلی­پور، آرین؛ کوشازاده، سیدعلی؛ سایمی، غلامرضا؛ امیری، مسلم؛ ابراهیمی، علی (1388). واکاوی بی­عدالتی جزایی و نقش آن در شیوه فساد آموزشی در دانشگاه‌ها. مطالعه موردی: دانشگاه تهران. اندیشه مدیریت. س 3. ش 2: 41 تا 74.
قهرمانی، محمد؛ ابوالقاسمی، محمود؛ عارفی، محبوبه؛ خاتمی، میرحمید (1391). ارزیابی سلامت­ سازمانی دانشکده­های دانشگاه شهید ­بهشتی. فصلنامه مشاوره شغلی و سازمانی. س 3. ش 4: 21 تا 38.
قیومی، عباس­علی؛ کاوسی، اسماعیل (1387). مهندسی فرهنگ در سطح سازمانهای ایرانی. مجله مدیریت فرهنگی. س 2. ش 1: 16 تا 33.
کافی، مجید (1392). فرهنگ دینی: مفاهیم، نظریه­ها و کاربردها. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
محمدزاده، عباس (1384). مدیریت توسعه. تهران: انتشارات سمت.
مصباح­یزدی، محمدتقی (1394). سلامت سازمانی و راههای مبارزه با فساد اداری. اسلام و پژوهشهای مدیریتی. س 4. ش 1: 17 تا 32.
معدنچیان، ‌ابراهیم (1382). مبارزه با فساد اداری. تهران: پژوهشکده امام خمینی(ره).
نیکنامی، مصطفی (1383). نظارت و راهنمایی آموزشی. تهران: سمت.