بازمهندسی ساز و کار اداره مساجد کشور با بهره‌گیری از منطق تحلیل سه لایه ای

نویسنده

دانشجوی دکتری مدیریت دولتی دانشگاه تهران

چکیده

هدف این پژوهش، بازمهندسی سازوکار اداره مساجد در سازه‌ای نظام­مند است. برای این منظور از منطق «تحلیل سه­لایه­ای مسئله» استفاده شده است. این منطق از یک‌سو به کندوکاو در سه لایه انگاره­های معرفتی، ساختارها و قواعد، و رفتار کنشگران می‌پردازد و از همین­رو سازگاری معناداری با مفهوم «بازمهندسی» دارد و از سوی دیگر به سبب ارتباط علّی میان لایه­ها، متناظر با مفهوم «نگرش سیستمی» است. به‌علاوه این بازمهندسی به سبب دلالت بر تغییر رویکرد پیشینی در نگاه به مسجد و مدیریت آن، نوعی خط­مشی­گذاری فرهنگی در حوزه مساجد به‌شمار می­رود که با عنایت به دینی بودن حکومت در ایران، ثمره عملی این پژوهش در دستیابی به حکمرانی مطلوب راهگشا خواهد بود. در این تحقیق برای بازآفرینی انگاره­های معرفتی مخاطبان بالقوه و بالفعل نسبت به مسجد از الگوی «سازمان یادگیرنده»، برای گردآوری اطلاعات از روشهای مطالعات کتابخانه­ای، مشاهده مستقیم و مصاحبه عمیق با خبرگان و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از دو روش تحقیق کیفی تحلیل منطقی و تحلیل محتوا استفاده شده است. یافته­های تحقیق نیز به تأیید خبرگان رسیده است. در پژوهش برای مدیریت درون­مسجدی، ساختار سیستمی مطلوب و الزامات اجرایی آن در قالب ساختاری کاملاً منعطف پیشنهاد شده است. این ساختار، کاملاً بومی و مردمی، و بر گروه‌محوری استوار است. برای مدیریت میان­مسجدی نیز توسعه سلسله­مراتبی منطقی از مساجد در قالب خرده­سامانه­های همکاری­کننده پیشنهاد شده است. این امر تنها زمانی محقق می­شود که هیچ نهاد یا سازمان خارجی میداندار مسجد نباشد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Reengineering of the Mechanism of the Administration of Mosques through the Logic of Triple-Scale Analysis

نویسنده [English]

  • Amir Hussein Bana'ee
PhD candidate at Public administration, Tehran University
چکیده [English]

This study is aimed at reengineering the mechanism of mosques in systematic construction. Hence, the researcher employed the logic of Triple-Scale Analysis of the problem. On the one hand, this logic, investigate three layers of epistemological prepositions, structures and principles, and the behavior of actors. Therefore, it has a significant agreement with the concept of re-engineering. On the other hand, due to the causal relationship between these layers, it is consistent with concept of system approach. Because of the implications of change in the approaches toward mosques and their management, this reengineering is a kind of cultural policy in this field. Regarding the religious-orientedness of the government in Iran, the practical results of this research and its achievements can lead to good governance. Learning organization model has been employed for this research in order to recreate the epistemic propositions by the potential and actual audience towards the mosque. For collecting data, library methods, direct observation and deep interviewing with experts have been used. Two qualitative research methods, logical analysis and content analysis, were used for data analysis. The findings of the research were confirmed by the experts. For in-site management, a desirable system structure with its implementation requirements are proposed in the form of a fully flexible structure. This structure is completely indigenous and popular based on a group-oriented structure. The development of rational hierarchy for mosques in the form of co-operating retailers are proposed for middle management.  This will be implemented only when no outside institution or organization takes the main control of mosques.

کلیدواژه‌ها [English]

  • administration of mosques
  • systematic structure of mosques
  • mosque reengineering
  • learning organization
  • flourishing mosques
قرآن کریم
احمدی حکمتی، حسن (1377). نقش آموزشـی مسجد در عصـر پیامبر(صلی­الله­علیه­وآله). دوماهنامه مسـجد. ش 42: 19 تا 26.
امامی، ابراهیم (1374). نقش مسجد در تکوین افکار عمومی. ترجمه محمد سپهری. دوماهنامه مسجد. ش 19: 3 تا 18.
امیری، ثریا (1380). مسجد در جامعه اسلامی از دیدگاه آیات و روایات. پایان‌نامه کارشناسی ارشد الهیات و معارف اسلامی. دانشکده اصول الدین.
باقی، عماد الدین (1381). پرستشگاه در عهد سنّت و تجدد. مجموعه مقالات. تهران: سرایی.
بنائی، امیرحسین (1390). طراحی ساختار نظام­مند مطلوب برای مساجد جمهوری اسلامی ایران با بهره­گیری از الگوی سازمان یادگیرنده. پایان­نامه کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) .
بنائی، امیرحسین (1384). مسـاجدمان را دریابیـم. ماهنامه هفت قفل. بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) . ش 17: 31 تا 33.
بنائی، امیرحسین (1391). تئوری مسجد بالنده. کتاب الکترونیکی، مؤسسه پویندگان مهر کوثر به نشانی:
بنائی، امیرحسین (1392). بازشناسی کارکردهای مسجد. فصلنامه علمی تخصصی نماز. ش 38: 15 تا 37.
بنائی، امیرحسین (1394). پارادایم نوین مدیریت. تهران: نشر کیمیاگران سپاهان.
تاجدینی، علی (1384). نسبت مسجد و حکومت در اندیشه شهید مطهری. کارکرد مساجد. تهران: رسانش.
جوادی آملی، عبدالله (1387). منزلت عقل در هندسه معرفت دینی. چ سوم. قم: نشر اسراء.
حر عاملی، محمد بن حسن (1387). وسائل الشیعه فی تحصیل مسائل الشریعه. چ نهم. ترجمه عبدالرحیم ربانی شیرازی. قم: اسلامیه.
خامنه­ای، سید علی (1389). پیام به نوزدهمین اجلاس سراسری نماز/ 18 مهر 1389. روزنامه ایران. چهارشنبه 21 مهر. س شانزدهم. ش 4623.
ذاکری، بتول (1385). روشهای ساخت‌یافته تجزیه و تحلیل و طراحی سیستمهای اطلاعاتی. چ 9. تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
رضائیان، علی (1384). تجزیه و تحلیل و طراحی سیستم. چ هشتم. تهران: سمت.
رضائیان، علی (1381). مبانی مدیریت رفتار سازمانی. چ سوم. تهران: سمت.
رضائیان، مجید (1371). تحول ارتباطات و نقش رسانه­ای مسجد در ماندگاری فرهنگ اسلامی. دوماهنامه مسجد. ش 6: 33 تا 46.
سجادی، سید مهدی (1378). مسجد و تعلیم و تربیت. دوماهنامه مسجد. ش 43: 11 تا 16.
سنگه، پیتر (1385). پنجمین فرمان / خلق سازمان یاد‌گیرنده. چ ششم. ترجمه کمال هدایت و محمد روشن. تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
عابدی جعفری، حسن؛ و همکاران (1386). طراحی مدل مطلوب کارکرد و مدیریت مساجد در قالب یک سازمان داوطلبانه مذهبی. نشریه دانشکده علوم انسانی دانشگاه تهران. س 4. ش 1: 7 تا 27.
عباسی، رسول؛ و دیگران (1389). مدیریت مسجد: تدوین الگوی شایستگی منابع انسانی. فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی. ش 3 و 4: 55 تا 80.
مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (1391). اقتصاد مقاومتی. تهران: اندیشکده امنیت و دفاع.
مطهری، مرتضی (1387). آینده انقلاب اسلامی ایران. چ بیست و هشتم. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1380). تعلیم و تربیت در اسلام. چ سی­وهفتم. تهران: صدرا.
موسوی خمینی، سید روح الله (1370). صحیفه نور. ج 12. تهران: سازمان مدارک انقلاب اسلامی.
نقیئی، عباس (1378). نقش مسجد در فرهنگ و تمدن اسلامی. دوماهنامه مسجد. ش 46: 23 تا 51.
همر، مایکل؛ چمپی، جیمز (1384). مهندسی دوباره شرکتها (منشور انقلاب سازمانی). چ ششم. ترجمه عبدالرضا رضائی نژاد. تهران: نشر رسا.
بارگذاری شده در تاریخ: 26/07/1393