طراحی الگوی تصمیم گیری با رویکرد اسلامی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق (ع)

2 نویسنده مسئول: دانشجوی کارشناسی ارشد پیوسته دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

امکان، چیستی و چگونگی تأثیر مبانی فکری و نظام ارزشی بر تصمیم­گیری به‌عنوان جوهره­ فعالیتهای مدیریت، موضوعی بحث‌برانگیز و حائز اهمیت است. از سوی دیگر بررسی تأثیر اندیشه و رویکرد اسلامی بر فرآیند تصمیم­گیری، در منظومه مطالعات مدیریت جایگاهی اساسی دارد. در این مقاله نخست، امکان تأثیر اندیشه اسلامی بر موضوع تصمیم­گیری سازمانی مورد توجه، و با تحلیل درون دینی و برون دینی، این تأثیر مورد تأکید قرار گرفته است. در ادامه در چارچوب نظریه داده بنیاد، ضمن مصاحبه با مجموعه­ای از صاحبنظران حوزه اندیشه و مدیریت اسلامی، عوامل مؤثر، متغیرهای زمینه­ساز، متغیرهای بازدارنده و نتایج تصمیم­گیری اسلامی شناسایی شد. بر همین اساس مفهوم بصیرت با تأکید بر سه جنبه بصیرت نسبت به دین، بصیرت نسبت به مسئله و بصیرت نسبت به جامعه به عنوان مؤلفه محوری در تصمیم­گیری با رویکرد اسلامی شناسایی شد. هم­چنین فرایند پژوهش عوامل مشورت، توکل، اخلاص و اعتدال­گرایی به عنوان عوامل مؤثر در تصمیم­گیری اسلامی نشان داده شده است. نهایتاً به‌منظور ارزیابی اعتبار پژوهش، نتایج با ادبیات دینی مقایسه شده، و در صورت عدم تطابق کامل با کسب نظر صاحبنظران بازنگری لازم انجام شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing A Decision Making Model With an Islamic Approach

نویسندگان [English]

  • RuhollahRazini Razini 1
  • Mahdi Azizi 2
1 Assistant professor at Imam Sadegh University
2 Corresponding author, MA Student of Islamic Knowledge, Imam Sadegh University
چکیده [English]

In this research, the possibility of the effectiveness of Islamic thought on decision making was considered first, then it was certified by intra-religious and extra-religious analyses. Having interviewed a community of experts in the field of Islamic thought and management in a grounded theory domain, effective factors, grounding variables, preventive variables, and the outcomes of Islamic management were identified. Hence, the concept of intuition (Basirat) through religious intuition, problem intuition, and societal intuition was identified as the central factor affecting decision making through an Islamic approach. Furthermore, factors such as advisory, trust in God, sincerity, and moderation were identified as affecting factors. Finally, the results were compared with religious literature to validate the research. In cases the results were not adjustable to religious teachings, they were modified considering the views of the experts.

کلیدواژه‌ها [English]

  • decision making
  • Islamic management
  • intuition and management
  • data-based theory
قرآن کریم
نهج­البلاغه
اسمیت، جین (1380). تصمیم‌گیری مناسب در 30 دقیقه. گروه مترجمان. تهران: مؤسسه فرهنگی و هنری نگاه فردا.
الوانی، سید مهدی (1385). مدیریت عمومی. چ پنجاه و دوم. تهران: نشر نی.
امیدی کیا، کامران؛ مشبکی، اصغر؛ خداد حسینی، سید حمید؛ عزیزی، شهریار (1391). شناخت قابلیت­های سازمانی جایگاه­سازی برند شرکت در صنعت مواد غذایی با استفاده از نظریه داده بنیاد. نشریه اندیشه مدیریت راهبردی. ش11: 35 تا 72.
بازرگان، عباس (1387). مقدمه­ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته؛ رویکرد متداول در علوم رفتاری. تهران: دیدار.
باقری، خسرو (1387). هویت علم دینی: نگاهی معرفت شناختی به نسبت دین با علوم انسانی. چ دوم. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد.
باقریان، محمد (1380). تصمیم‌گیری حکیمانه رویکردی جدید به الگو سازی در مدیریت. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
بهشتی­نژاد، سید محمود؛ آقا پیروز، علی؛ خدمتی، ابوطالب؛ شفیعی، عباس (1392). مدیریت در اسلام. قم: پژوشگاه حوزه و دانشگاه.
جوادی آملی، مرتضی (1372). نحوه سیاست گذاری و تصمیم‌گیری در مدیریت اسلامی. نشریه مدیریت دولتی. ش 23 (دوره جدید).
چالمرز، آلن اف (1389). چیستی علم. سعید زیبا کلام. چ هشتم. تهران: سمت.
حرانی، حسن بن علی ابن شعبه (1404). تحف العقول. قم: جامعه مدرسین.
خان محمدی، هادی؛ باقری، مصباح الهدی (1389). طراحی مدل مفهومی نظام علمی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر اندیشه مقام معظم رهبری (مدظله العالی). اندیشه مدیریت راهبردی ش 7: 5 تا 40.
(امام) خمینی، روح الله (1380). صحیفه امام. ج 21. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
(امام) خمینی، روح الله (1390). ولایت فقیه. چ بیست و چهارم. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
خندان، علی اصغر (1387). ارزش و روش، الگوی برنامه ریزی در دانشگاه اسلامی، با تأکید بر دیدگاه شهید مطهری، ارزش دانش: مقدمه­ای بر دانشگاه اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع). 121-176.
دانایی فرد، حسن؛ امامی، سید مجتبی (1386). استراتژی­های پژوهش کیفی: تأملی بر نظریه‌پردازی داده بنیاد. اندیشه مدیریت راهبردی. ش 2: 69 تا 98.
دانایی فرد، حسن؛ اسلامی، آذر (1390). کاربرد استراتژی پژوهشی نظریه داده بنیاد در عمل، ساخت نظریه   بی­تفاوتی سازمانی. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
دراکر، پیتر (1390). مدیریت. ترجمه حسین محبی. تهران: آوای نور.
دفت، ریچارد ال (1390). مبانی تئوری و طراحی سازمان. ترجمه علی پارسائیان و سید محمد اعرابی. تهران: دفتر پژوهش­های فرهنگی.
دهخدا، علی اکبر (1386). فرهنگ دهخدا. تهران: نشر دانشگاه تهران.
دهقانی، لیلا؛ شکرانی، رضا؛ نقشینه ارجمند، حمید رضا (1391). بررسی تأثیر ادارک عدالت بر تصمیم‌گیری مدیران مبتنی بر آموزه­های اسلامی. مدیریت اسلامی. ش 2.
رابینز، استیفن؛ پی و دی سنزو، دیوید ای (1388). مبانی مدیریت. ترجمه سید محمد اعرابی، محمد علی حمید رفیعی و بهروز اسراری ارشاد. چ سیزدهم. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
رضائیان، علی (1390). مبانی سازمان و مدیریت. چ شانزدهم. تهران: سمت.
رمضانی، حسین؛ علی اکبری، حسن (1391). بررسی پایه­های نظری موضوع تصمیم‌گیری مبتنی بر اخلاق اسلامی. نشریه مدیریت اسلامی. ش 3: 149 تا 175.
سایمون، هربرت ای (1371). رفتار اداری بررسی در فراگردهای تصمیم‌گیری در سازمان اداری. ترجمه محمد علی طوسی. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
سروش، عبدالکریم (1376). مدارا و مدیریت. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
الصادق (ع)، امام جعفر بن محمد (1400). مصباح الشریعه. بیروت: اعلمی.
 عزیزی، سید مجتبی (1392). درآمدی بر آموزش تحلیل سیاسی. تهران: شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، معاونت فرهنگی
علوی، سید علی (1386). درآمدی بر تأثیر مؤلفه­های فرهنگ اسلامی بر تصمیم‌گیری. نشریه اندیشه مدیریت. ش 1.
کلینی، محمد بن یعقوب (1429). الکافی. چ چهارم. قم: دارالحدیث.
گودرزی، غلامرضا (1388). تصمیم‌گیری راهبردی موعود گرا. تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
لوین، اندرو (1380). طرح و نقد نظریه لیبرال دموکراسی. ترجمه سعید زیبا کلام. تهران: سمت.
مجلسی، محمد باقر (1403). بحارالانوار. چ دوم. بیروت: دار إحیاء التراث العربی‏.
مصباح یزدی، محمد تقی (1392). پیش نیازهای مدیریت اسلامی. قم: انتشارات موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مطهری، مرتضی (1380). امداد­های غیبی در زندگی بشر. چ سی و هفتم. تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1382). انسان کامل. چ بیست و سوم. تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1388). مقدمه­ای بر جهان بینی اسلامی (انسان و ایمان). چ بیست و هشتم. تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1373). اسلام و مقتضیات زمان. ج 1. چ یازدهم. تهران: انتشارات صدرا.
المنقری، ابوالفضل نصر بن مزاحم بن سیار (1370). پیکار صفین. ترجمه پرویز اتابکی. چ دوم. تهران: انتشارات آموزش و انقلاب اسلامی.
مهرابی، امیر حمزه؛ خنیفر، حسین؛ امیری، علی نقی؛ زارعی متین، حسن؛ جندقی، غلامرضا (1390). معرفی روش­شناسی نظریه داده بنیاد برای تحقیقات اسلامی. نشریه مدیریت فرهنگ سازمانی. ش 23: 5 تا 30.
مینتز برگ، هنری (1371). سازمان‌دهی، پنج الگوی کارساز. ترجمه ابوالحسن فقیهی و حسین وزیری سابقی. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
نوروزی، خلیل؛ باقری کنی، مصباح الهدی؛ آزادی احمد آبادی، جواد؛ نوروزی، محمد (1391). ارتقای قابلیتهای پویا در دانشکده­های مدیریت جمهوری اسلامی ایران، مورد مطالعه: دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق (ع). نشریه مدیریت در دانشگاه اسلامی. ش 3: 423 تا 446.
هلر، رابرت (1383). تصمیم­گیری اثربخش. ترجمه سعید علی میرزایی. تهران: انتشارات سارگل.