طراحی الگوی روش نظارت و کنترل کارکنان از دیدگاه نهج‌البلاغه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 'گروه مدیریت دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه اشرفی اصفهانی. اصفهان. سپاهانشهر.ایران.

2 گروه مدیریت. دانشکده مدیریت. دانشگاه قم. قم. ایران.

چکیده

هدف پژوهش حاضر که از نوع کیفی و روش جمع‌آوری اطلاعات و داده‌های آن، اسنادی و کتابخانه‌ای است، طراحی الگوی روش نظارت و کنترل در مدیریت اسلامی مبتنی بر کتاب ارزشمند نهج‌البلاغه است. در این پژوهش به‌روش تحلیل مضمون با رویکرد استقرایی و تکنیک فیش‌برداری، به تشریح اهمیت کنترل و نظارت و طراحی مدل روش‌های نظارت و کنترل در سازمان پرداخته شده است. بدین منظور، با بررسی و مطالعه خطبه‌ها و نامه‌ها، 115 مضمون از کتاب نهج‌البلاغه استخراج، پایش، خلاصه‌ و در قالب 14 مضمون سازمان‌دهنده (عدالت‌محوری، مداراکردن، تصویب قوانین مناسب، گزینش اصلح، موعظه، ابشار و انذار، هدایتگری، شیوه پرهیزکاری، جلوگیری از اقدامات خودسرانه، استیضاح و فرصت-دهی، برخورد مصلحانه، رسیدگی به علت خطا، پاسخ نیکی در برابر بدی و برخورد اقتضائی) طبقه‌بندی گردیده است. درنهایت به 4 مضمون فراگیر: "پیشگیری از ارتکاب کجروی، روش تقوا و خودکنترلی، سیستم پاداش و مجازات مستحقان و روش‌‌ اقتضایی" دست یافته و مدل پژوهش ارائه شده است. بنابراین، مدیران سازمان‌های جوامع اسلامی می-توانند با استفاده از الگوی روش نظارت و کنترل در سازمان، هماهنگ با مبانی و ارزش‌های اسلامی از انحراف کارکنان سازمان جلوگیری نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Designing The Model of Employee Monitoring and Control Method from The Perspective of Nahj al-Balagha

نویسندگان [English]

  • morteza hajian 1
  • mohammad mokhtari 2
1 Department of Management, Faculty of Management and Economics, Ashrafi Isfahani University. Esfahan. Sepahanshahr, Iran.
2 management Group. Faculty of Management. University of Qom. Qom. Iran.
چکیده [English]

The purpose of the current research, which is qualitative and the method of collecting information and its data is documentary and library, is to design a model of monitoring and control methods in Islamic management based on the valuable book of Nahj al-Balagha. In this research, the importance of control and monitoring and the design of the model of monitoring and control methods in the organization have been explained by the method of thematic analysis with inductive approach and fish-taking technique. For this purpose, by examining and studying sermons and letters, 115 themes were extracted, monitored, and summarized from the book Nahj al-Balagha and in the form of 14 organizing themes (justice-centered, tolerance, approving appropriate laws, choosing the right, Preaching, admonishing and warning, guidance, method of abstinence, prevention of arbitrary actions, impeachment and giving opportunity, fair treatment, dealing with the cause of error, good response to bad and contingent treatment) have been classified. Finally, 4 overarching themes have been achieved: "prevention of perversion, method of piety and self-control, system of rewarding and punishing the deserving and contingency method" and the research model has been presented. Therefore, managers of organizations of Islamic societies can prevent organization employees from deviating by using the model of monitoring and control methods in the organization, in harmony with Islamic principles and values.

کلیدواژه‌ها [English]

  • monitoring
  • Control
  • Nahj al-Balagha
  • Alevi way of life
  • Theme analysis
-قرآن کریم.
-ابروش، رضا (1391) بررسی سازوکارهای نظام کنترل تعاملی در سیره امام علی علیه­السلام، اسلام و پژوهش­های مدیریتی، سال دوم، شماره 5، 128-105.
-ابن میثم، میثم بن علی (1375)، شرح نهج­البلاغه ابن میثم/ کمال­الدین میثم بن علی بن میثم بحرانی (۶۸۹ -۶۳۶ ق)، مترجم محمدصادق عارف و دیگران...، مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی.
-الوانی، سید مهدی (1394)، مدیریت عمومی، تهران، نشر نی.
-الهامی­نیا، علی‌اصغر (1379)، نظارت بر کارگزاران در حکومت علوى، حکومت اسلامی، شماره 18، 114-97.
-ایرانشاهی، مجید و منصورنژاد، عباس (1393)، ارائه مدل بهبود کنترل سازمانی با بهره­گیری از امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، همایش بین­المللی مدیریت.
-پیرنیاکان، امیر لطف‌الله (1399)، مفهوم و گونه­های نظارت و کنترل در حقوق ایران، فصلنامه پژوهش­های حقوقی میان­رشته­ای، 1(1)، 67-79.
-پورجعفری، سپیده (1400)، نظارت و کنترل از دیدگاه اسلام، ششمین کنفرانس ملی نقش مدیریت در چشم­انداز ۱۴۰۴، رشت.
-جاسبی، عبدالله (1368)، نظارت و کنترل در مدیریت اسلامی، آینده­پژوهی مدیریت، 1(3)، 4-17.
-حامدنیا، حسین (1391)، فرهنگ امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر در سازمان، نخل شهداد، سال هشتم، شماره 17، 220-209.
-حبیبی تبار، حسین (1397)، سلامت اداری در پرتو نظارت و کنترل اسلامی و مقارنه آن با نظام اداری ایران، پژوهش­های اخلاقی، 8(4)، 97-116.
-حداد، محمدمهدی (1395)، کنترل و نظارت از دیدگاه حضرت علی (ع)، پایان­نامه، به راهنمایی: محمدهادی امین ناجی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب، کارشناسی ارشد، رشته علوم و معارف علوی.
-حکاک، محمد؛ و صیدزاده، حیدر (1398)، طراحی الگوی عوامل مؤثر بر تقویت خودکنترلی در منابع انسانی سازمان­ها مبتنی بر آموزه­های نهج­البلاغه، فصلنامه پژوهش‌نامه نهج­البلاغه، پیاپی 27، 75-65.
-خانی، علی؛ علی احمدی، علیرضا؛ امینی، محمدتقی؛ و زارع، ساسان (1397)، تبیین و مدل­سازی مفهومی کنترل اسلامی از دیدگاه امام علی ع، فصلنامه مدیریت اسلامی، 26(4)، 107-133.
-دقیقی روچی، مریم (1394)، پیاده­سازی خودکنترلی در سازمان با رویکرد مدیریت اسلامی، پایان­نامه به راهنمایی: هاجر معمایی، دانشگاه پیام‌نور واحد تهران غرب، کارشناسی‌ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری، رشته مدیریت بازرگانی.
-دهخدا، علی­اکبر (1385)، فرهنگ متوسط دهخدا، تهران، دانشگاه تهران.
-سلطانی، محمدرضا؛ و خانی، علی (1395)، استخراج معیارهای ارزیابی عملکرد دستگاه­های فرهنگی مبتنی بر انتظارات و مطالبات مقام معظم رهبری، فصلنامه مدیریت اسلامی، 24(2)، 134-105.
-شریف‌الرضی، محمدبن‌حسین (1379)، نهج­البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، چاپ سوم، نشر لقمان.
-فروزنده دهکردی، لطف­الله؛ و جوکار، علی­اکبر (1391)، مدیریت اسلامی و الگوهای آن، تهران، دانشگاه پیام نور.
-قریشی کرین، سید حسن (1394)، منابع قدرت سیاسی و ابزار کنترل آن در نهج­البلاغه، نشریه آموزه­های نهج­البلاغه، شماره 2، 13-1.
-کونتز و همکاران (1385)، اصول مدیریت، ترجمه طوسی و همکاران، ج 2.
-محقق، صدیقه (1400)، راهکارهای نظارت و کنترل در مدیریت اسلامی با تأکید بر سخنان حضرت علی (ع) در نهج­البلاغه، دوفصلنامه مطالعات دین­پژوهی، 5(10)، 17-29.
-محمودیان، حمید؛ ساجدی، علی­محمد؛ و فقیهی، طاهره­بیگم (1394)، نظارت و کنترل از نگاه مدیریتی امام علی (ع)، فصلنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، (پیاپی 21)،  6 (1)، 191-212.
-محمودی شن، حمید؛ الحانی، فاطمه؛ احمدی، فضل­الله؛ و کاظم­نژاد، انوشیروان (1388)، مضامین اخلاقی در سبک زندگی حرفه­ای پرستاران، مجله اخلاق و تاریخ پزشکی، ۲(۴)، 63-78.
-مرتضایی، سید احمد (1390)، نظارت استصوابی یا استطلاعی: بررسی فقهی، حقوقی نظارت شورای نگهبان بر انتخابات. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
-مکارم شیرازی، ناصر (1394)، پیام امیرالمؤمنین علیه­السلام شرح تازه و جامعی بر نهج­البلاغه، دارالکتب الاسلامیه، 608-1.
-موحدی­محب، عبدالله و جهانگیری، مهری (1395)، سیستم نظارت بر مدیران در مدیریت علوی با تأکید بر نهج­البلاغه. پژوهش­های نهج­البلاغه، 14(48)، 43-58
-مولایی، سید ابوالحسن (1385)، نگاهی به نظارت و کنترل در آموزه­های نهج­البلاغه، حصون، شماره 7، 206-192.
-میرزاآقایی کیاکلایی، میترا؛ و هویدا، رضا (1397)، نظام کنترل و نظارت در مدیریت اسلامی، چهارمین کنفرانس بین­المللی پژوهش­های مدیریت و علوم‌انسانی در ایران، دانشگاه تهران. ص: 1853-1833.
-ولی­خانی، ماشاءالله (1379)، کنترل و نظارت از دیدگاه حضرت علی (علیه­السلام)، بازتاب اندیشه، شماره 9، 65-63.
-هانگر، جی. دیوید؛ و ویلن، توماس.ال (1381)، مبانی مدیریت استراتژیک، ترجمه دکتر سید محمد اعرابی و داود ایزدی، انتشارات دفتر پژوهش­های فرهنگی، چاپ اول.