علم و فناوری در چشم انداز تمدن نوین اسلامی از منظر امام خامنه ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه پیام نور

2 استادیارگروه مدیریت دولتی دانشکده مدیریت، اقتصاد و حسابداری دانشگاه پیام نور ، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف تبیین جایگاه علم و فناوری در چشم انداز تمدن نوین اسلامی از منظر امام خامنه ای انجام شده است.تحقیق از نوع کیفی است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها و استخراج مضامین از روش تحلیل مضمون استفاده و120 مضمون پایه، 26 مضمون سازمان دهنده و13مضمون فراگیر استخراج شد. مضامین فراگیر عبارتند از: علم و فناوری به عنوان پایه تمدن نوین اسلامی، عامل پیشرفت و عزت و اقتدار، هماهنگی علم با دین، نفی وابستگی علمی، علم اخلاق مدار و عدالت محور، آینده نگری و تعیین چشم انداز علمی، علم نافع، خلاقیت علمی، شکستن مرزهای دانش،کسب مرجعیت علمی در جهان، جهاد علمی، اقتصاد دانش بنیان، یادگیری از تجارب دیگران در کنار تولید علم. از بین مضامین مستخرج، جهاد علمی با دارا بودن 43 مضمون پایه، بیشترین تاکید و فراوانی را در کلام امام خامنه ای دارد. بر اساس نتایج تحقیق، امام خامنه ای با تاکید بر جهاد مستمر علمی به عنوان موتور پیشران کشور، پیشرفت در علم و فناوری مبتنی بر اخلاق و معنویت و عدالت را به عنوان یک ارزش و شاخص تعالی، از ارکان تمدن نوین اسلامی میدانند و بر تغییر رویکرد از مصرف کننده علم به تولیدکننده علم، شکستن مرزهای دانش و کسب مرجعیت علمی در جهان تاکید دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Science and technology in the perspective of modern Islamic civilization from the perspective of Imam Khamenei

نویسنده [English]

  • Atieh Bohrani 2
1
2 Assistant Professor, Department of Public Administration, Faculty of Management, Economics and Accounting, PayameNoor University,Tehran; Iran
چکیده [English]

This study aims to explain the position of science and technology in the perspective of modern Islamic civilization from the perspective of Imam Khamenei .The research is qualitative. To analyze the data and extract the themes, the theme analysis method was used and 120 basic themes, 26 organizing themes and 13 comprehensive themes were extracted. Comprehensive themes include: Science and technology as the basis of modern Islamic civilization, the factor of progress and dignity and authority, harmony of science with religion, negation of dependence, moral and justice-oriented science, foresight and determination of scientific perspective, beneficial science, scientific creativity, breaking the boundaries of knowledge, Gaining scientific authority in the world, scientific jihad, knowledge-based economics, learning from the experiences of others along with the production of science. Among the extracted themes, scientific jihad, with 43 basic themes, has the most emphasis and frequency in the words of Imam Khamenei. According to the research results, Imam Khamenei with emphasis on continuous scientific jihad as the engine of the country, progress in science and technology based on ethics and spirituality and justice as a value and indicator of excellence, one of the pillars of modern Islamic civilization They also emphasize on changing the approach from the consumer of science to the producer of science, breaking the boundaries of knowledge, and gaining scientific authority in the world.

کلیدواژه‌ها [English]

  • science and technology"
  • modern Islamic civilization"
  • Perspective of modern Islamic civilization"
  • Islamic Management"
  • "
  • Imam Khamenei"

عنوان مقاله [العربیة]

العلوم والتکنولوجیا فی منظور الحضارة الإسلامیة الحدیثة من وجهة نظر الإمام الخامنئی

چکیده [العربیة]

یهدف هذا البحث إلى بیان مکانة العلم والتکنولوجیا فی منظور الحضارة الإسلامیة الحدیثة من وجهة نظر الإمام الخامنئی، أما البحث فهو نوعی. ولتحلیل البیانات واستخراج المحاور تم استخدام أسلوب التحلیل الموضوعی وتم استخراج 120 موضوعاً أساسیاً و26 موضوعاً تنظیمیاً و13 موضوعاً شاملاً. تشمل المواضیع الشاملة: العلم والتکنولوجیا کأساس للحضارة الإسلامیة الحدیثة، وعامل التقدم والکرامة والسلطة، وانسجام العلم مع الدین، ونفی التبعیة العلمیة، والعلوم الأخلاقیة والعدالة، والبصیرة وتحدید المنظور العلمی. ، العلم النافع، الإبداع العلمی، کسر حدود المعرفة، اکتساب السلطة العلمیة فی العالم، الجهاد العلمی، الاقتصاد المعرفی، التعلم من تجارب الآخرین أثناء إنتاج العلم. ومن بین المواضیع المستخرجة، فإن الجهاد العلمی، الذی یضم 43 موضوعاً أساسیاً، یحظى بأکبر قدر من الترکیز والوفرة فی کلام الإمام الخامنئی. واستناداً إلى نتائج البحث، یؤکد الإمام الخامنئی على الجهاد العلمی المستمر باعتباره القوة الدافعة للبلاد، ویعتبر التقدم فی العلوم والتکنولوجیا على أساس الأخلاق والروحانیة والعدالة قیمة ومؤشراً للتمیز، باعتباره أحد أهم مؤشرات البحث. أرکان الحضارة الإسلامیة الحدیثة، وعلى التغییر یتم الترکیز على النهج من مستهلک العلم إلى منتج العلم، وکسر حدود المعرفة والحصول على السلطة العلمیة فی العالم

کلیدواژه‌ها [العربیة]

  • العلوم والتکنولوجیا
  • الحضارة الإسلامیة الجدیدة
  • منظور الحضارة الإسلامیة الجدیدة
  • الإدارة‌الإسلامیة
  • ‌الإمام‌الخامنئی

مراجع

ابن خلدون (1375). مقدمه. ترجمه محمد پروین گنابادی، چ هشتم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.اسلامی فرد، زهرا (1389). تاریخ فرهنگ و تمدن اسلام، قم: دفتر نشر معارف.
اشکواری، محمدجعفر و موسوی، سیده ­زهرا (1394). عوامل و زمینه­های احیاء تمدن اسلامی در گفتار رهبر معظم انقلاب. همایش ملی تمدن نوین اسلامی. تهران. دانشگاه شاهد.
اکبرحسینی، سیدعلی (1393). نقش فناوری به علم­اندوزی در سیره و گفتار پیامبر (ص). تهران: پژوهشکدۀ باقرالعلوم.
اکبری، مرتضی و رضایی، فریدون (1394). "واکاوی شاخصه‌های تمدن نوین اسلامی در اندیشه مقام معظم رهبری(مدظله)"، الگوی پیشرفت اسلامی– ایرانی، دوره 3. شماره 5 : 109-85 .
امام خامنه ای، سیدعلی(1397). بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت ایران. گرفته شده در بهمن 1397 از سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله خامنه ای.
امام خامنه ای، سید علی (1398). 20 جمله از رهبر انقلاب درباره علم و پژوهش. گرفته شده  در آذر 1398 از پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری.
امام خامنه ای، سید علی (1380). پیام رهبر معظم انقلاب به‌ کنگره‌ عظیم‌ حج‌. گرفته شده در اسفند 1380 از پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری.
امام خامنه ای، سید علی (1394). بیانات در دیدار مسئولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی.گرفته شده در دی ماه 1394 از پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری.
امام خامنه ای، سید علی (1390). بیانات در نماز جمعه تهران. گرفته شده در بهمن 1390 از پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری.
امام خامنه ای، سید علی (1390). بیانات در اجلاس بین‌المللی بیداری اسلامی. گرفته شده در شهریور 1390 از پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری. 
امام خامنه ای، سید علی (1391). بیانات در دیدار شرکت‌کنندگان در اجلاس جهانی اساتید دانشگاه‌های جهان اسلام و بیداری اسلامی. گرفته شده در آذر 1391 از پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری.  
امام خامنه ای، سید علی (1384). بیانات در دیدار رئیس جمهور و اعضای هیأت دولت. گرفته شده در شهریور 1384 از پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری. 
امام خامنه ای، سید علی(1379). بیانات در جمع اساتید، فضلا و طلاب حوزه علمیه قم در مدرسه فیضیه. گرفته شده در مهرماه 1379 از پایگاه اطلاع رسانی مقام معظم رهبری. 
بی نام (1398). شاخصه‌های تمدن و دولت اسلامی. گرفته شده در مهرماه 1398 از پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل.  http://vasael.ir/fa/news/15038
جعفری، محمدتقی (1375). ترجمه و تفسیر نهج البلاغه. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
جهان بین، فرزاد و معینی پور، مسعود (1393). فرآیند تحقق تمدن نوین اسلامی از منظر حضرت آیت الله خامنه ای. مطالعات انقلاب اسلامی. دوره یازدهم. شماره 39 :46-29.
خسروانی، عباس و عین القضاتی، پیمان (1398). نقش علم در فرایند تمدن‌سازی نوین اسلامی از دیدگاه آیت‌الله خامنه‌ای (مد ظله‌العالی). دانش انتظامی مرکزی. دوره 1398. شماره 26: 104- 89 .
خنیفر، حسین و مسلمی، ناهید (1397). اصول و مبانی روشهای پژوهش کیفی. ج اول، تهران: انتشارات نگاه دانش.
رحیمی، غلامحسین(1393). مفهوم صنعت و فناوری از دیدگاه متفکران مسلمان. تاریخ تمدن و فرهنگ اسلامی. سال چهارم. شماره 17: 54-35 .
دلاور، علی (1378). مبانی نظری و علمی پژوهش. تهران: انتشارات رشد.
دلاوری، جواد (1392). ارزش عالم و علم­اندوزی. تهران: مؤسسۀ فرهنگی و اطلاع­رسانی تبیان.
دورانت، ویل (1390). مشرق­زمین گاهواره تمدن. ترجمۀ احمد آرام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
زمانی محجوب، حبیب(1396). مولفه ها و شاخص های تمدن اسلامی. مشهد. همایش بین المللی بازخوانی تمدن اسلامی و جهان شهر معنوی با تاکید بر شهر مشهد.
عابدی جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ زاده، محمد(1390) . تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده های کیفی. اندیشه مدیریت راهبردی، سال پنجم. شماره دوم. شماره پیاپی 21.
عارفی گوروان، اسماعیل (1397) . زمینه های تحقق تمدن نوین اسلامی در جامعه اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری، مجله پانزده خرداد، سال پانزدهم، شماره 55  :68-49.
عزتی، امیرحسن؛ چهاردولی، عباس و ترابی، محسن (1399). مؤلفه های تمدن نوین اسلامی و الزامات شکل گیری و ثمرات آن مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی). مدیریت اسلامی. سال 28. شماره 1: 96-75.
فرزانه، محمدباقر؛ خیاط، علی و صفرپور، هادی(1397). تبیین عوامل ایجاد تمدن نوین اسلامی از نگاه مقام معظم رهبری. پژوهشهای اجتماعی اسلامی. سال بیست و چهارم. شماره سوم (پیاپی ۱۱۸): 205-177.
فلاح حسین آبادی، فریبا و سربازیان اسفنداباد، رقیه و فلاح حسین آبادی، سمیرا(1396). نقش و جایگاه علم در تمدن نوین اسلامی، یازدهمین کنگره ملی پیشگامان پیشرفت، تهران، https://civilica.com/doc/742268 .
کارگر، محمود (1398).  جایگاه عدالت در تمدن سازی از منظر رهبر انقلاب. پایگاه تخصصی فقه حکومتی وسائل.26/5/ ۱۳۹۸.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1390). پیام امام امیر المومنین علیه السلام‌ : شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه. قم : انتشارات امام علی بن ابی طالب (ع). چ سوم.
معینی­پور، مسعود و لک­زایی، رضا (1391). ارکان امت واحده و تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری. مطالعات انقلاب اسلامی. سال نهم، شماره 28: 76-51.
مینایی­پور، مرضیه (1397). خطر پیشرفت علم و فناوری در آیندۀ جهان اسلام و ایران و بررسی آسیب­ها و تهدیدهای آن برای انسان و جامعه. همایش پژوهش­های نوین در علوم و فناوری. کرمان.
نظرپور، حمزه (1385). علم و آگاهی. ماهنامه پرسمان. سال 1385. شماره 51 .
وحیدی منش، حمزه علی (1386). عناصر تمدن‌ساز دین اسلام. ماهنامه معرفت. سال 1386. شماره 123 .
نیکوئی، مریم و سروریان، حمیدرضا(1399). جایگاه معرفت در تمدن نوین اسلامی از نگاه مقام معظم رهبری.کنفرانس ملی مؤلفه‌های تمدن‌ساز در بیانیه گام دوم انقلاب، مشهد.
هانتینگتون، ساموئول (1378). برخورد تمدنها و بازسازی نظم جهانی. ترجمه محمدعلی حمیدرفیعی. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی.
مدیریت اسلامی
دوره 31، شماره 2
فصلنامه تابستان
شهریور 1402
صفحه 205-237

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 28 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری: 24 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 29 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار