واکاوی سبک رهبری سردار شهید حاج قاسم سلیمانی الگوی متعالی رهبری خدمتگزار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکتری خط‌مشی‌گذاری عمومی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 استادیار گروه مدیریت جهادی، دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

با تحولاتی که پس از چهل سال استقامت و پایداری انقلاب اسلامی در عرصه‌های ملی و فراملی روی داده است و با ورود به گام دوم این انقلاب مبارک، به‌نظر می‌رسد الگوهای سنتی رهبری در سازمانها، پاسخگوی همه نیازهای انقلاب اسلامی نیست و بیش از هر زمان، نیاز به سبکهای رهبری بومی و مؤثر احساس می‌شود. یکی از اشکال رهبری که به رابطه قلبی بین رهبر و پیروان توجه دارد و رهبر را در کنار خدمتگزاری به اهداف سازمان، خدمتگزار پیروان خود می‌داند، رهبری خدمتگزار است. سبک رهبری سردار شهید قاسم سلیمانی به‌عنوان مصداقی متعالی از رهبری خدمتگزار، سبکی بومی و مؤثر است که موفقیت‌های شگرف ازجمله نابودی داعش را پدید آورد، بعد از شهادت ایشان و روشن‌ترشدن ابعاد گسترده‌تری از شخصیت و مأموریت وی، سبک رهبری ایشان به‌عنوان سبکی متناسب با ذات انقلاب اسلامی، بیشتر مورد توجه قرار گرفت. این پژوهش با هدف ترسیم مؤلفه‌های سبک رهبری این فرمانده، به بررسی کتابخانه‌ای در زندگینامه، سخنرانیها، یادداشتها و وصیتنامۀ شهید می‌پردازد، آن‌گاه با بهره‌گیری از راهبرد تحلیل مضمون، به 248 مضمون پایه، 21 مضمون سازماندهنده و 10 مضمون فراگیر دست یافت. این مضمونها شامل «مهرورزی با مردم»، «تکلیف‌گرایی»، «تخلق به ارزشهای الهی»، «تمرکز بر مأموریت»، «معنویت فردی»، «شخصیت با صلابت»، «پرورش کارکنان»، «داشتن آرمان متعالی»، «اخلاص در عمل» و «بصیرت زیاد» به‌عنوان مؤلفه‌های سبک متعالی رهبری خدمتگزار شهید قاسم سلیمانی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Leadership Style of Martyr Lieutenant General Ghasem Soleimani: the Transcendent Model of Helper Leadership

نویسندگان [English]

  • Meisam Gharabaghi 1
  • Mohammad Ozgoli 2
1 Assistant professor of Imam Hussein University
2 Assistant Professor of Imam Hussein University
چکیده [English]

The developments that has taken place in the national and transnational arenas after forty years of endurance and resistance, while arriving at the second step of this holy revolution, indicates that the traditional models of leadership in other organizations cannot not meet all the needs of the Islamic Revolution. More than ever, there is a need for indigenous and effective leadership styles. A form of leadership that considers a wholehearted relationship between the leader and the followers and regards the leader as a servant of his followers who accompanies them to obtain organizational goals, is called the helper leadership paradigm. The leadership style of Martyr Ghasem Soleimani, as a magnificent example of helper leadership, is an indigenous and effective style that has brought about remarkable successes, including the demolition of ISIL. After his assassination, Ghasem Soleimani’s style was given more attention as an appropriate method fitting the nature of the Islamic Revolution. Aimed at identifying the components of the leadership style of this commander, this research attempts to review the biography, speeches, notes and the will of this Martyr through library method of data collection. The researcher arrived at 248 basic themes, 21 organizing themes, and 10 themes by thematic analysis strategy. These themes included “mercifulness to people”, “task-orientation”, “receiving train from divine values”, “focus on mission”, “individual spirituality”, “dignified personality”, “staff development”, “having a transcendent ideal”, “sincerity in action” and “deep insight” as the components of the transcendent leadership helper style of the Martyr Ghasem Soleimani.

کلیدواژه‌ها [English]

  • leadership styles
  • helper leadership
  • Islamic management
  • Martyr Ghasem Soleimani
  • the leadership style of Martyr Soleimani
افجه، علی­اکبر (1388). مبانی فلسفه و تئوری رهبری و رفتار سازمانی. تهران: انتشارات سمت.
اکبری مزدآبادی، علی (1398)، حاج قاسم، خاطراتی از شهید قاسم سلیمانی، تهران: یا زهرا(س)
اکبری مزدآبادی، علی (1398)، ذوالفقار، تهران: یا زهرا(س).
امام خامنه ای، سید علی (1398)، بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی. گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
امام خامنه ای، سید علی (1398)، خطبه‌های نماز جمعه تهران. گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
امام خامنه‌ای، سید علی (1398)، بیانات در دیدار مردم قم. گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
امام خامنه‌ای، سید علی (1398)، بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم. گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
امام خامنه‌ای، سید علی (1398)، بیانات در منزل شهید سلیمانی. گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از سایت دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای.
امین زاده (1399)، دستاوردهای شهید سلیمانی در جبهه جنوب شرق کشور. گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
بلانچارد، کنت (1382)، مدیریت بر قلوب، ترجمه عبدالرضا رضایی‌نژاد. تهران: انتشارات فرا.
بلانچارد، کنت (1999)، هرم معکوس، ترجمه مهندس چمن زار. تهران: انتشارات رسا.
ب‍ن‍ی‌ل‍وح‍ی‌، سیدع‍ل‍ی (1398)، این مرد پایان ندارد: زندگی سرباز سرافراز شهید قاسم سلیمانی، اصفهان: راه بهشت.
پورابراهیمی، محمد رضا (1399)، نقش مدیران جهادی در شکوفایی اقتصادی .گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی                                                                             http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
جنینگز، کن و استال­ورت، جان (1386)، مدیر خدمتگزار و شایسته، ترجمه جعفر شکرخواه، مشهد: نشر مرندیز.
دانایی‌فرد، حسن و مظفری، زینب (1387)، ارتقای روایی و پایایی در پژوهشهای کیفی مدیریتی: تأملی بر استراتژی‌های ممیزی پژوهشی، پژوهش‌های مدیریت، 1(1): 162 ـ 131.
دنیس و بارکارنی (2005)، رهبری خدمتگزار و توانمندسازی سازمانی، ترجمه حسن مجدی، تهران: انتشارات شکوه.
رحیمی، حمید و آقابابایی، راضیه (1397)، تأثیر رهبری خدمتگزار بر مالکیت روان‌شناختی کارکنان دانشگاه کاشان: نقش میانجی حمایت سازمانی ادراک‌شده، مطالعات رفتار سازمانی، 7(4): 1 ـ 30.
رضایی، محسن (1399)، مقدمه‌ای بر ابعاد مکتب شهید سلیمانی.گرفته‌شده در دیماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی  http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
زارعی، سعد الله (1399)، جنبه‌های انسانی مکتب شهید سلیمانی، گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
زین الدینی، مجید (1396)، صداقت سازمانی در سپاه پاسداران در گفتمان امامین انقلاب اسلامی، مطالعات بین رشته‌ای دانش راهبردی، دوره 7، شماره 28.
سعادت نژاد، اسماعیل (1399)، شاخصهای فرهنگی در مکتب شهید سلیمانی، گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی                                                                             http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
شفریتز، استیون اوت، جی (1381)، تئوریهای سازمان: اسطوره‌ها. ترجمه علی پارساییان، تهران: نشر ترمه.
شوارتز، جی (1998)، مدیریت و رهبری اثربخش، ترجمه شکوفه رجبی، اصفهان: انتشارات کنکاش.
شیخ ­زاده، محمد (1392)، پارادایم نوین رهبری از دیدگاه امام خمینی(ره)، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شیروانی، علیرضا؛ انصاری، محمداسماعیل و ابراهیمی مهربانی، شادی (1388)، رهبری و مدیریت در قرن بیست و یکم. اصفهان: انتشارات پویش اندیشه.
صلواتیان، سیاوش؛ گودرزی، غلامرضا؛ حق‌وردی طاقانکی، میثم (1396)، الگوی رهبری شهید سید مرتضی آوینی در فعالیتهای رسانه‌ای، فصلنامه مدیریت اسلامی، 25(4): 95 ـ 121.
ظاهری، محمد مهدی (1399)، ارائه الگوی مدیریتی در تراز انقلاب برای مدیران عالی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر سبک مدیریتی شهید سپهبد قاسم سلیمانی، فصلنامه مدیریت اسلامی، 28 (1):21 ـ 46.
فاضلی شهربابکی،‌ افسر (1394)، بچه‌های حاج قاسم: خاطرات حسین معروفی، تهران: نشر فاتحان.
کارگری، غفور (1399)، مدیریت سرمایه انسانی در مکتب شهید سلیمانی، گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی     http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
کریمی، سیدعبدالمجید (1399)، رفیق خوشبخت ما، تهران: زائر رضوی.
کاوه، ناصر (1398)، من قاسم سلیمانی هستم سرباز ولایت دفاع مقدس، تهران: نوآوران سینا.
گروه فرهنگی تقدیر (1398)، سردار دل‌ها (خاطرات و زندگی شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی)، تهران: انتشارات تقدیر.
ماتسون و ایروینگ (2006)، رهبری و توانمندسازی کارکنان، ترجمه علی سقفی، تهران: انتشارات صفار.
مبینی دهکردی (1399)، شاخص‌های مدیریت راهبردی شهید سلیمانی برای تولید قدرت، گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی                                                                             http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
متقی، ابراهیم (1399)، تبیین نظم نوین انقلابی تمدن‌ساز در مکتب شهید سلیمانی. گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی                                                                             http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
معروفی، حسین (1399)، دستاوردهای شهید سلیمانی در دوران دفاع مقدس، گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
مقیمی، سیدمحمد (1394)، اصول و مبانی مدیریت اسلامی، تهران: انتشارات راه­دان.
مهران‌فر، ابوذر (1397)، برادر قاسم: جستاری در اندیشه‌های راهبردی حاج قاسم سلیمانی در حوزه ولایت، انقلاب، دفاع مقدس، شهادت، مدافعان‌حرم، فرهنگ و هنر، قم: مهر امیرالمومنین(ع).
نصرالله، سیدحسن (1398)، سخنرانی دبیرکل حزب‌الله لبنان به‌مناسبت هفتمین روز شهادت حاج قاسم سلیمانی، گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی
                                                                                   http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-revenge
نصرالله، سید حسن (1398)، مصاحبه صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران با دبیرکل حزب‌الله لبنان به‌مناسبت چهلم شهادت حاج قاسم سلیمانی، گرفته‌شده در دی‌ماه 1399 از بانک اطلاعاتی شهید حاج قاسم سلیمانی
                                                                                   http://mgt.ihu.ac.ir/page/hard-
revenge
Crippen, C. (2015). Servant-leadership as an effective model for educational leadership and management: first to serve, then to lead. Management in Education, 18(5), 11-16
Dennis, R. S. & Bocarnea (2005). Development of the Servant Leadership Assessment Instruments. Leadership & Organization Development Journal, 26(8), 600-615.
Frith, H. and Gleeson, K (2004), Clothing and Embodiment: Men Managing Body Image and Appearance, Psychology of Men & Masculinity, 5 (1), p. 40.
Greenleaf, R. K. (1972). The Institution as Servant. Indianapolis, IN: The Report K. Greenleaf Center.
Greenleaf, R. K. (1991). The servant as Leader. Indianapolis, IN: The Robert K. Greenleaf Center.
Greenleaf, R. K. (1998). Servant: Retrospect and Prospect. The Power of Servant Leadership. Essays, L.C. Spears (ed.) San Francisco: Berett-Koehler (pp.17-19).
Guba, E. G. (1981). Criteria for assessing the trustworthiness of naturalistic inquiries. ECTJ, 29(2), 75-91.
Humphreys, J. H. (2015). Contextual implications for transformational and servant leadership; A historical investigation. Management Decision, 43(10), 1410-1431.
Kouzes, J. M. & Posner, B. Z. (1993). Credibility: How Leaders Gain and Lose it, Why People Demand It. San Francisco: Jossey-Bass.
Laub, J. A. (1999), Assessing the Servant Organization: Development of TheServant Organizational Leadership Assessment (Sola) Instrument, DoctoralDissertation, Florida Atlantic University, Boca Raton, (UMI No. 9921922).
Milers, M. B. & Huberman A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook (2nd. ed.) Thousand Oaks, CA: Sage.
Patterson K. (2003). Servant leadership: A Theorical Model. A Dissertation presented in partial fulfillment of the requirement for the Ph.D. degree. Regent University.
Russell. R. F. (2001). Exploring the Values and Attributes of Servant Leaders. Dessertation Abstract International (UMI NO. 9999498)
Sendjaya, S., & Sarros, J. (2014). Servant Leadership: Its Origin, Development, and Application in Organizations. Journal of Leadership & Organizational Studies, 9(2), 57-64
Senge, P. M. (1995). Robert Greenleaf’s: A New Foundation for Twenty-First Century Institutions”, Reflections on Leadership: How Robert K. Greenfield’s Theory of Servant-Leadership Influenced Today’s Top Management Thinkers. L.C. Spears (ed.), New York: John Wiley & Sons (pp. 217-240).
Smith Brien, M. R., & Kuzmenko, T. (2017). Transformational and Servant Leadership: Content and Contextual Comparisons. Journal of Leadership & Organizational Studies, 10(4), 80-91.
Spears, L. C. (1996), Reflections on Leadership: How Robert K. Greenleaf’s Theory of Servant Leadership Influenced the Today’s Top Management Thinkers: Willey
Winston B. E. (2003). Extending Patterson’s Servant Leadership Model: Explaining How Leadership and Followers Interact in a Circular Model, Proceedings from the 2003 Servant Leadership Research Roundable. Regent University school of Leadership Studies (ed.), Virginia Beach
Yukl, G. (2006). Leadership in Organization (10th ed.). NJ: Prentice Hall.