طراحی و تبیین الگوی نهاد تمدنساز، مبتنی بر تحلیل محتوای بیانیه گام دوم انقلاب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام ، تهران، ایران

2 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری مدیریت سیستم دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

4 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی، دانشگاه آزاد اسلامی نیشابور، نیشابور، ایران

چکیده

بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی را می­توان به­عنوان یک سند چشم­انداز دقیق، مبتنی بر آرمانهای اسلامی و نقشه راهی برای دستیابی به تمدن نوین اسلامی دانست که با مطالعه دقیق آن، می­توان الگوی مدونی را برای یک نهاد اسلامی و با نگاه تمدنی استخراج کرد. هدف اصلی این پژوهش، ارائه الگوی نهاد تمدنساز، مبتنی بر تحلیل محتوای متن بیانیه گام دوم انقلاب و براساس روش تحلیل محتوای کیفی است که در گام اول، متن بیانیه توسط پژوهشگر به­صورت دقیق و مداوم مطالعه، و با روش تحلیل محتوای کیفی آن، مؤلفه­ها و مقوله­های مرتبط با متغیر اصلی استخراج و دسته­بندی، و در گام دوم با استفاده از روش گروه کانونی متغیرها به­صورت الگوی مفهومی ترسیم شد و اعتباربخشی آن نیز صورت پذیرفت. مؤلفه­های این الگو شامل پیشایندها و شرایط علی، اصول و اقتضائات، آسیبها و موانع و راهبردها است که از متن مورد نظر استخراج شد. در موضوع این مطالعه، اصول و اقتضائات شامل بسترهای تحول و تعالی نهادی، معنویت و ویژگیهای سرمایه انسانی همتراز است. در این مسیر موانع و آسیب­های بیرونی و درونی شناسایی شد و در نهایت بیان راهبردهاست که ناظر به سؤال «چه باید کرد؟!»، و جزء تجویزی الگو است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing and Explaining the Model of Civilization-Making Foundation, on the Basis of the Content Analysis of the Second Phase of the Revolution Statement

نویسندگان [English]

  • Gholam Reza Goodarzi 1
  • Sadegh Hassani Moghaddam 2
  • Rasool Nowroozi 3
  • Morteza Soltani 4
1 Full professor at Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran
2 Corresponding author: PhD candidate in Systems Management, Imam Hussein University, Tehran, Iran
3 Master Student of public administration, Firdausi University of Mashhad, Iran
4 Master student of executive management, Islamic Azad University of Neishaboor, Iran
چکیده [English]

The “Second phase of the Islamic Revolution Statement” can be considered as an accurate document of vision, based on Islamic ideals and a roadmap for achieving a new Islamic civilization. A careful study of this document can lead to the formulation of a model for an Islamic society demonstrating Islamic civilization. This research is intended to present the model of the civilization making society, based on the content analysis of the content of “the second phase of the Islamic revolution statement”. Employing a qualitative content analysis, the researchers reviewed the text of the statement completely and the components and categories related to the main variable were identified and categorized in the first step. In the second step, using the focal group method, the variables were defined as a conceptual model with validation. The components of this model included antecedents and causal conditions, principles and requirements, harms and obstacles, and strategies derived from the text. The principles and requirements, in the subject of this study, include the setting of institutional transformation and excellence, and spirituality and the features of human capital. In the meantime, the external and internal obstacles and harms were identified, and finally, the presentation of strategies addressing the question of "What should be done?!", and the prescriptive component of the model.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Second Phase of the Revolution Statement
  • the Supreme Leader
  • qualitative content analysis
  • focus group
  • civilization making foundation
امام خامنه‌ای، سیدعلی، بیانات، دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌الله خامنه­ای. قابل بازیابی در:       Khamenei.ir
الهامی، علی و خدیجه سلطانی (1397)، نظام­سازی، نهادسازی و تمدن نوین اسلامی، فصلنامه تمدن نوین اسلامی و دین­پژوهی، س اول، ش 1: 145 ـ 127.
ایروانی، محمدجواد (1377)، نهادگرایی و جهاد سازندگی، اداره کل روابط عمومی جهاد سازندگی.
ایروانی، محمدجواد (1391)، طراحی مفهومی الگوی استخراج ویژگیهای نهادی یکی از نهادهای انقلاب اسلامی، تهران: مرکز راهبردی یکی از نهادهای انقلاب اسلامی.

برزویی، محمدرضا و جهانگیر فیض­آبادی، احمد (1397)، ظرفیت­شناسی رویکرد راهبردی و آینده‌نگارانه به آموزه مهدویت در بستر تمدن نوین اسلامی، فصلنامه اندیشه مدیریت راهبردی، دوره 12، ش 1: 122ـ81.

تبریزی، منصوره (1391)، ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﺤﺘﻮای ﮐﯿﻔﯽ از ﻣﻨﻈﺮ روﯾﮑﺮدﻫﺎی ﻗﯿﺎﺳﯽ و اﺳﺘﻘﺮاﯾﯽ، فصلنامه علوم اجتماعی، ش 64: 138ـ105.
ترابی، یوسف و مؤمنی، سیدعلی (1397)، بررسی نقش پیشرانی نیروی انتظامی در تحقق تمدن نوین اسلامی، فصلنامه پژوهشهای دانش انتظامی، س بیستم، ش 2: 118 ـ 85.
تقوی­پور، محمدرضا و صلواتیان، سیاوش (1394)، الگوی خانواده تراز اسلامی در منظومه فکری رهبر معظم انقلاب اسلامی، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، س هیجدهم، ش 69: 37 ـ 5.
جبارپورچاری، محمد (1393)، در تکاپوی بهشت زمینی، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق علیه­السلام.
جعفری، محمدتقی (1373)، فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
جمعی از نویسندگان (1387)، جزوه تشکیلات اسلامی با بهره‌مندی از نظرات شهید بهشتی، تهران: دفتر مرکزی اتحادیه جامعه اسلامی دانشجویان، ش 24.
جمعی از نویسندگان (1394)، درسنامه تربیتی، مهارتی و تشکیلاتی، تهران: انتشارات روزنامه جوان. 
جهان­بین، فرزاد و معینی­پور، مسعود (1393)، فرایند تحقق تمدن اسلامی از دیدگاه حضرت آیت­الله خامنه­ای، فصلنامه علمی، پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، س یازدهم، ش 39: 46 ـ 29.
خرمشاد، محمدباقر و آدمی، علی (1388). انقلاب اسلامی، انقلاب تمدن­ساز؛ دانشگاه ایرانی، دانشگاه تمدن‌ساز، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره دوم، ش 6: 188 ـ 161.
خزائی، علی و همکاران (1396)، مؤلفه­های نیل به تمدن نوین اسلامی در آثار و اندیشه­های امامین انقلاب اسلامی و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مطالعات دانش راهبردی، ش 29: 52 ـ 29.
خسروانی، عباس و عین­القضاتی، پیمان (1398)، ﻧﻘﺶ ﻋﻠﻢ در ﻓﺮاﯾﻨﺪ ﺗﻤﺪنﺳﺎزی ﻧﻮﯾﻦ اﺳﻼﻣﯽ از دﯾﺪﮔﺎه آﯾﺖالله خامنه­ای، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ داﻧﺶ اﻧﺘﻈﺎﻣﯽ ﭘﻠﯿﺲ اﺳﺘﺎن ﻣﺮﮐﺰی، س ﻧﻬﻢ، ش 2:  ـ 89.

پناه، خسرو (1396)، متن مصاحبه در ویژه نامه فلسفه اسلامی و تمدن نوین اسلامی، تهران: انتشارات مرکز مطالعات راهبردی ناجا.

رجبی­دوانی، محمدحسین و خزاعی، علی (1394)، تمدن نوین اسلامی مؤلفه اثرگذار بر استحکام ساخت درونی نظام جمهوری اسلامی ایران، مجموعه مقالات همایش ملی تمدن نوین اسلامی، ص 208 ـ 223.
رحمانی، محمدعلی (1396)، ﻧﻘﺶ و ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻧﯿﺮوﻫﺎی ﻣﺴﻠﺢ در ﺗﺤﻘﻖ دوﻟﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﻓﮑﺮی اﻣﺎم ﺧﺎﻣﻨﻪای (ﻣﺪﻇﻠﻪاﻟﻌﺎﻟﻰ)، فصلنامه بصیرت و تربیت اسلامی، س چهاردهم، ش 40: 64 ـ 37.
رحیمی­نسب، مهدی و همکاران (1396)، تبیین الگوی مطلوب حرکتهای جهادی در راستای مقابله با فقر و محرومیت با تأکید بر اجتماع­محوری و توانمندسازی، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، س بیستم، ش 77: 111 ـ 89.
رمضانیان، شعبانعلی (1391)، نقش بسیج در حفظ و تقویت ماهیت نهادی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، س پانزدهم، ش 55: 134 ـ 111.

سالاری، محمدمهدی (1391)، جایگاه واژه‌سازی و نهادسازی در تأسیس تمدن بزرگ اسلامی، مجموعه مقالات همایش نظریه بیداری اسلامی در اندیشه حضرت امام خمینی(ره) و آیت‌الله خامنه‌ای(مد‌ظله‌العالی)، تهران:  نهضت نرم­افزاری.

سرپرست سادات، سیدابراهیم (1397)، باید­های فرهنگی، نظری و ساختاری شکل­گیری تمدن اسلامی ایرانی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، س پانزدهم، ش 52: 74 ـ 51.

سلطانی، محمدرضا (1393)، مدیریت جهادی، چالشها و الزامات، فصلنامه علمی، پژوهشی مدیریت اسلامی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، س بیست­و­دوم، ش 2: 39 ـ 9.

شریعتی، علی (1359)، تاریخ تمدن، تهران: چاپ پخش.
شهبازی، محمدمهدی و کریمی سادات­محله، مهران (1394)، تبیین شاخصها و وظایف دولت اسلامی(دولت مقدمه­ساز تمدن نوین اسلامی) از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی، مجموعه مقالات همایش ملی تمدن نوین اسلامی، تهران: دانشگاه شاهد.
صادق، محمدهادی و امیری، مجتبی (1394)، اولویت­بندی شایستگی­ها و ویژگیهای کارکنان نهادهای انقلابی با رویکرد ارزشی، فصلنامه پژوهشهای منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، س هفتم، ش 1: 135 ـ 113.
عبدالملکی، هادی و همکاران (1397)، نظریه گذار تمدنی به مثابه راهبردی برای تحقق تمدن نوین اسلامی  با تأکید بر بیداری اسلامی، دو فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 1، ش 1: 151 ـ 115.
عزتی، امیرحسن و همکاران (1399)، مؤلفه­های تمدن نوین اسلامی و الزامات شکل­گیری و ثمرات آن مبتنی بر بیانات مقام معظم رهبری، فصلنامه علمی، پژوهشی مدیریت اسلامی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، س بیست­و­هشتم، ش 1: 32  ـ 12.
فرهی، علی و همکاران (1395)، طراحی الگوی فرهنگ جهادی یکی از نهادهای انقلاب اسلامی، فصلنامه پژوهشهای مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، س هشتم، ش 2: 83 ـ 53.
فوزی، یحیی و صنم­زاده، محمودرضا (1391)، تمدن اسلامی از دیدگاه امام خمینی(ره)، فصلنامه علمی، پژوهشی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، س سوم، ش 9: 40 ـ 7.
کرسول، جان. دبلیو (1394)، ترجمه حسن دانایی­فرد و علی صالحی، طرح پژوهش (رویکردهای کمی، کیفی و شیوه ترکیبی)، تهران: انتشارات کتاب مهربان.
گودرزی، غلامرضا (1394)، الگو­سازی ویژگیهای نیروی انسانی در راستای تحقق تمدن زمینه­ساز؛ برداشتی از روش متدولوژی سیستم­های نرم(SSM)، فصلنامه علمی، پژوهشی مشرق موعود، س نهم، ش 34.
محمدی، سید محمدحسین (1387)، اصول و ضوابط حاکم بر سیر تمدن‌ها، تاریخ در آیینه پژوهش، ش 20.
محمدیان، محمد و شهسواری، هادی (1397)، فصلنامه پژوهشهای منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، س دهم، ش 4: 100 ـ 75.
مطهری، مرتضی (1368)، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا.
مطهری، مرتضی (1379). نهضت­های اسلامی در صد ساله اخیر، تهران، انتشارات صدرا
معین، محمد، (1390)، فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
مقیسه، رضا و همکاران (1397)، علائم پیدایش تمدن نوین اسلامی؛ هشداری برای ایجاد و تقویت سازمانهای تمدن­ساز، دو فصلنامه مطالعات بنیادین تمدن نوین اسلامی، دوره 1، ش 1.
مؤمنی­راد، اکبر و همکاران (1392)، ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺤﺘﻮای ﻛﻴﻔﻲ در آﻳﻴﻦ ﭘﮋوﻫﺶ: ﻣﺎﻫﻴﺖ، ﻣﺮاﺣﻞ و اﻋﺘﺒﺎر ﻧﺘﺎﻳﺞ، فصلنامه اندازه­گیری تربیتی، س چهارم، ش 14: 222 ـ 187.

مهری، کریم (1395)، دولت اسلامی براساس بیانات مقام معظم رهبری: روش نظریه پردازی داده بنیاد، دوفصلنامه دانش سیاسی، س دوازدهم، ش 2: 58 ـ 31.

منابع انگلیسی
Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62, 107-115.
Knoepfel, Peter, Corinne, Larrue. Frédéric Varone. Michael Hill, (2007). public policy analysis, policy press
Selznic, Philip (1996). Institutionlism Old and new. Administrative Science Quarterly, vol.41. pp. 277 – 278.
Thomas, David R. (2006). A General inductive approach for qualitative data analysis . American Journal of Evaluation . Vol 27. No. 2