تبیین استعاری مدل حاکمیت در بیان قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: استاد گروه مدیریت دانشکده علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه لرستان

2 دانشجوی دکتری خط‌مشی‌گذاری عمومی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی

3 دانشجوی دکتری رفتار سازمانی، دانشگاه لرستان

چکیده

این مقاله در پی آن است تا ضمن بررسی اجمالی انتقادات وارده به نظریات «حکمرانی خوبِ» غربی، و با هدف دستیابی به نظریه‌ای اسلامی از حکمرانی، به مطالعه ی قرآن کریم پرداخته است. نظر به حجم آیات قرآن در توضیح ابعاد حکمرانی فرعونی، سعی شده با استخراج الگویی از آن به‌عنوان «حکمرانی بد»، به روشن شدن سر دیگر طیف که «حکمرانی خوب» پرداخته شود. باروش تحقیق موضوعی در قرآن، آیات مرتبط مورد تدبر قرارگرفته و پس از به دست آوردن مفاهیم اولیه و بازبینی آن‌ها، مدل حکمرانی فرعون با بهره‌گیری از استراتژی استدلال استعاره‌ای استخراج شد. در مدل به‌دست‌آمده روشن شد که حکمرانی از منظر قرآن دارای دو بعد باطنی و ظاهری است و باطن آن که معادل نسبت حکمرانی با خداوند است، ظاهر آن که همانا نسبتش با مردم را شامل می‌شود، متجلی می‌شود. هر یک از این ابعاد دارای سه بخش نگرش، رویکرد و عملکرد هستند که بر یکدیگر اثر می‌گذارند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Metaphorical Explanation of Governance Model in the Context of The Holy Qur’an

نویسندگان [English]

  • Reza Sepahvand 1
  • UNES FORGHANI 2
  • hasan salehi 3
1 Corresponding author: professor at the Department of Business Administration, University of Lurestan
2 PhD Student in General Linguistics, University of Tehran, Farabi Campus
3 PhD candidate of Management, University of Lurestan
چکیده [English]

The issue of good governance has been extensively considered in the scientific and political communities of the world as well as inside the country in the last two decades. This theory is used to measure the extent to which governments are "good". Reviewing the criticism against Western "good governance" theory and investigating the Islamic theories of governance, this research is intended to identify the views of Islam in the Holy Quran. Regarding the great number of verses of the Holy Qur’an explaining the characteristics of Pharaonic ruling system, the researchers tried to regard it as a model of "evil governance" to identify the other end of the spectrum, i.e. the "good governance". Hence, applying a thematic research method to study the Holy Qur'an, the researchers studied the related verses and arrived at the basic concepts of Pharaonic ruling system as a metaphorical reasoning strategy. The obtained model testified that the Holy Qur'an introduces intrinsic and external dimensions for governance. The former is a presentation of the relation of the governance with God, which is manifested in the latter while involving in its relation with people. Each of these dimensions contain three components including attitude, approach, and performance, all of which affect one another respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • good governance
  • metaphorical reasoning
  • thematic research method
  • the Holy Quran
قرآن کریم
ابراهیم پور، حبیب و سالارزهی، حبیب‌الله (1390). "بررسی سیر تحول در پارادایم‌های مدیریت دولتی: از پارادایم مدیریت دولتی سنتی تا پارادایم حاکمیت خوب"، مدیریت دولتی (دانشگاه تهران)، ش 9 : 62 ـ 43.
استریتن، پل، (1390). "حاکمیت خوب: پیشینه و تکوین مفهوم"، حمیدرضا ارباب، در احمد میدری و جعفر خیرخواهان، حاکمیت خوب: بنیان توسعه (مجموعه مقالات)، تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
اعلامیه هزاره ملل متحد (1383). تهران، مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران.
الوانی، مهدی و علیزاده ثانی، محسن (1386). "تحلیلی بر کیفیت حاکمیت خوب در ایران"، مطالعات مدیریت بهبود و تحول، ش 53: 24 ـ 1.
جوانعلی آذر، مرتضی (1395). "منطق دخالت دولت در جامعه"، گفتارهای جدید در خط مشی گذاری، تهران: دانشگاه امام صادق(ع): 21 ـ 65.
جوانعلی آذر، مرتضی (1394). بررسی تطبیقی نظریه ساخت اجتماعی واقعیت و نظریه اعتباریات علامه طباطبایی(ره) و تبیین دلالتهای آن در حوزه سیاستگذاری، پایان نامه دکتری دانشکده اقتصاد و مدیریت/ دانشگاه تربیت مدرس.
حسینی، علی، واثق، علی (1393)، حاکمیت خوب و حاکمیت شایسته بر اساس دیدگاه امیرالمأمنین، اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، س سوم، ش دوم: 7 ـ 28.
دانایی­فرد، حسن؛ باباشاهی، جبار؛ آذر، عادل و کردنائیج، اسدالله (1391). "تحول در رفاه ملی: آیا حاکمیت خوب نقش مهمی ایفا می­کند؟"، پژوهش­های مدیریت در ایران، س 16، ش 4: 27.
دانایی فرد، حسن و الوانی، مهدی (1386). "استراتژی استدلال استعاره­ای در نظریه­پردازی: شکل­گیری تئوری جابه­جایی مدیران دولتی"، فصلنامه مدرس علوم انسانی، س 11، ش 3 : 107 ـ 135.
دباغ، سروش، نفری، ندا (1386). "تبیین مفهوم خوبی در حاکمیت  خوب"، نشریه مدیریت دولتی، س 1، ش 3: 18 ـ 3.
رفیع­پور، فرامرز، (1387). "اقتراح: نسبت دین و توسعه"، قبسات، س سوم، ش 7.
سردارنیا، خلیل­الله (1388). "اثر سرمایه اجتماعی بر حاکمیت خوب"، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، ش 259: 132 ـ 145.
سید محسنی باغسنگانی، محمدمهدی (1385). قانون خدمات کشوری در پرتو نظریه حاکمیت خوب، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده حقوق/ دانشگاه امام صادق(ع).
طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، محمدباقر موسوی همدانی (1374). قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دفتر انتشارات اسلامی، ج 4: 12 و 13.
فرقانی، یونس (1394). مؤلفه­های حاکمیت بد در قرآن؛ مطالعه موردی: مؤلفه­های حاکمیت فرعونی در بیان قرآن، پایان­نامه کارشناسی ارشد دانشکده مدیریت/دانشگاه امام صادق(ع).
لسانی فشارکی، محمدعلی و مرادی زنجانی، حسین (1385). روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم، زنجان: قلم مهر، ص 59.
لطیفی، میثم (1390). "روش­شناسی راهبردهای تدبر در قرآن کریم: استقرایی از پژوهشهای میان­رشته­ای مدیریت اسلامی در دهه اخیر"، اندیشه مدیریت راهبردی، س پنجم، ش دوم: 55 ـ 25.
منوریان، عباس (1379). "از دولت خوب تا حکومت­داری خوب"، فصلنامه مدیریت دولتی، ش 48 ـ 49: 18.
هداوند، مهدی (1384)."حاکمیت خوب، توسعه، حقوق بشر"، نشریه حقوق اساسی، س سوم، ش چهارم: 86 ـ 51.