طراحی الگوی سرمایه اجتماعی مبتنی بر تعالیم دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی

2 نویسندۀ مسئول: دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

هدف این پژوهش، طراحی الگویی از سرمایه اجتماعی مبتنی‌بر تعالیم دینی است. روش انجام این پژوهش، کیفی و با رویکرد استقرایی است. به­منظور استخراج مطالب، از فن تحلیل مضمون استفاده شد. منابع موردبررسی نیز نامه‌های حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه و همچنین بیانات ایشان در کتاب میزان‌الحکمه است. نتایج به‌دست‌آمده براساس داده‌های پژوهش، بیانگر سه مجموعه الزام است که باید در سه سطح فردی، شبکه‌ای و اجتماعی رعایت شود. با رعایت نکات هر سطح می‌توان به یک سرمایه اجتماعی منسجم و حداکثری دست‌یافت. در سطح فردی، هر شخص باید ظرفیت‌هایی را درون خویش به‌وجود آورد، مانند خیرخواهی و ایثار؛ این‌دست ظرفیت‌ها به نگرش و ذهنیت فرد نسبت ­به جهان خارج مربوط می‌شود و بستر اولیه خلق سرمایه اجتماعی است. در سطح شبکه‌ای باید تعاملات بین‌فردی (و عموماً روزانه افراد) سامان پیدا کند، مانند بخشندگی و دستگیری از نیازمندان. در سطح اجتماعی نیز توصیه‌هایی برای مدیران و مسئولان قرار دارد که با رعایت آن می‌توان فضای کلی جامعه را سالم و حامی سرمایه اجتماعی کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Designing a Model for Social Capital on the Basis of Religious Teachings

نویسندگان [English]

  • Behrooz Rezaeimanesh 1
  • Ali Poorbehroozan 2
1 Associate professor, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabatabaei University, Tehran, Iran
2 Corresponding author: PhD candidate of public administration, Faculty of Management and Accounting, Allameh Tabatabaei University
چکیده [English]

This research is intended to design a model for social capital on the basis of religious teachings. This is a qualitative research following a deductive approach. Thematic analysis method is employed to collect data. Letters by Imam Ali (as) in Nahjulbalaghah, as well as his statements in Mizanolhekmah contain the sources of this study. The results of the research on the basis of the acquired data, testifies three sets of requirements to be observed at three individual, network, and social levels. Observing the points of each of these levels, one can achieve a coherent and optimum social capital. At the individual level, one has to create competencies within himself, such as benevolence and self-sacrifice; this capability regards one’s the attitude and mentality towards the outside world, which encompasses the primary basis for the creation of social capital. At the network level, interpersonal interactions, generally one’s daily interaction, such as generosity, and assistance of the needy, should be managed. There are also recommendations for managers and authorities at the social level, the observation of which creates the general atmosphere of healthy society which supports social capital.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social capital
  • religious social capital
  • Islamic teachings
  • Nahjulbalaghah
اعتصامی، منصور و فاضلی کبریا، حامد (1388). درآمدی بر الگوی مدیریتی امام علی(ع) از منظر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی. اندیشه مدیریت. سال سوم. شماره دوم: 128 ـ 101.
اعتصامی، منصور و فاضلی کبریا، حامد (1393). تدوین الگوی پیشنهادی مؤلفه‌های مدیریتی سرمایه اجتماعی با نگاهی به مفاهیم نهج‌البلاغه. سیاست‌گذاری اقتصادی. سال 6. شماره 45: 25 ـ 12.
بدیعیان، راضیه؛ نجفی، محمد و عاشوری رودپشتی، رخسار (1391). توسعه سرمایه اجتماعی براساس آموزه‌های قرآنی. بصیرت و تربیت اسلامی. سال نهم. شماره 23: 22 ـ 1.
بهروان، حسین و بهروان، ندا (1392). تحلیل محتوای مفهوم سرمایه اجتماعی در احادیث امام رضا(ع). فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران. دوره 6. شماره 3: 149 ـ 115.
تجلیل، ابوطالب (1366). ارزش­ها و ضدارزش­ها در قرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
خنیفر، حسین؛ بابائیان مهابادی، سمیه و طاهری‌نژاد، فائزه (1394). چیستی نسبت دین و سرمایه اجتماعی با نگره فلسفی (موردکاوی: پایش آیات قرآن در نظام وحیانی). فلسفه دین. دوره 12. شماره 1: 196 ـ 175.
ردادی، محسن (1387). مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در اسلام. پایان­نامه کارشناسی ارشد. رشته معارف اسلامی و علوم سیاسی. دانشگاه امام صادق(ع).
شجاعی­زند، علی‌رضا (1386). بررسی امکان همزیستی دین و مدرنیته. فصلنامه علوم اجتماعی. شماره 30:  63 ـ 30.
شریف‌الرضی، محمدبن‌حسین (1394). نهج‌البلاغه. ترجمه: سیدجعفر شهیدی. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
صادقی، یوسف و خنیفر، حسین (1394). بررسی مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی در نص احادیث در رهگذر رابطه علم و دین. مدیریت سرمایه اجتماعی. دوره 2. شماره 3: 346 ـ 317.
صمدی، عباس و عباسی، مهرناز (1391). بررسی تأثیر سرمایه­ اجتماعی بر رفتار رقابتی شرکت­ها. مدیریت فرهنگ‌سازمانی. دوره 10. شماره 2: 108 ـ 85.
ضرغامی، برزین (1386). نقش نهادها و رفتارهای دینی در تقویت و انسجام سرمایه­­ اجتماعی. نشریه آیین. شماره 7: 73 ـ 70.
فاضلی کبریا، حامد؛ صفرزاده، حسین و حسن‌زاده، مسعود (1390). طراحی مدل مفهومی سرمایه اجتماعی باتأکیدبر آموزه­های نهج‌البلاغه. فصلنامه پژوهش­های مدیریت منابع انسانی. سال اول. شماره 2: 37 ـ 13.
فوکویاما، فرانسیس (1379). پایان نظم، سرمایه اجتماعی و حفظ آن. ترجمه غلامعباس توسلی. تهران: انتشارات جامعه ایرانیان.
کریمی، میلاد؛ خنیفر، حسین و طاهری‌نژاد، فائزه (1394). طراحی مدل مفهومی مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی ازمنظر نظام اسلامی. مدیریت سرمایه اجتماعی. دوره 2. شماره 4: 630 ـ 605.
کوهکن، علی‌رضا (1388). مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی اسلامی. راهبرد یاس. شماره 17: 141 ـ 124.
گنجی، محمد و هلالی ستوده، مینا (1390). رابطه گونه­های دینداری و سرمایه اجتماعی (رویکردی نظری و تجربی بین مردم شهرستان کاشان). جامعه‌شناسی کاربردی. سال 22. شماره 2: 120 ـ 95.
محمدی ری‌شهری، محمد (1393). میزان‌الحکمه. ترجمه حمیدرضا شیخی. قم: سازمان چاپ و نشر دار‌الحدیث.
مقیمی، سیدمحمد؛ امامی، فرزانه و کاظمی، معصومه (1390). ارزیابی و اولویت‌بندی شاخصه‌های سرمایه اجتماعی و تأثیر آن بر عملکرد سازمانی در نظام دانشگاهی. مدیریت فرهنگ سازمانی. دوره 9. شماره 2: 60 ـ 29.
ویسه، مهدی و نصرالهی وسطی، سیمین (1394). تأثیر سرمایه اجتماعی بر ایجاد خلاقیت در دانشجویان (موردمطالعه: دانشجویان مدیریت دانشگاه ایلام). اسلام و مطالعات اجتماعی. سال 3. شماره 3: 145 ـ 121.