تکالیف و حقوق متقابل دولت و ملت در پرتوی سیرۀ سیاسی امیرمؤمنان علی علیه‌السلام

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم انتظامی امین

چکیده

موضوع تکالیف و حقوق متقابل دولت و ملت امری است که از دیرباز در فرهنگ‌ها و ادیان مختلف ازجمله دین اسلام محل بحث و تضاربِ آرا میان متفکران و اندیشمندان بوده است. امیرمؤمنان علی علیه‌السلام در مقام برجسته‌ترین اندیشمند تاریخ اسلام بعد از پیامبر گرامی اسلام، در برهه‌های مختلفی از دوران خلافت خویش بر اهمیت رابطة متقابل و نقش مکمل حکومت و مردم تأکید کرده است. از نمونه‌های عالی این موضوع نامة 53 نهج‌البلاغه خطاب به مالک اشتر نخعی هنگام اعزام وی به فرمانداری مصر و نامة 5 نهج‌البلاغه خطاب به اشعث بن قیس فرماندار آذربایجان است. این مقالة با رویکرد کیفی و به روش الگو‌سازی ساختاری ـ تفسیری تدوین شد. اطلاعات اولیه تحقیق با بهره‌گیری از اسناد معتبری چون نهج‌البلاغه استخراج، و سپس مفاهیم مرتبط با تکالیف و حقوق متقابل دولت و ملت در قالب روش تحلیل محتوا، استخراج و استنباط گردید. مهمترین رهنمود پژوهش به لزوم درونی‌سازی تعالیم اسلامی در حوزة سیاستهای کلان دولت و نهادینه‌سازی رفتارهای مورد تأکید امیرمؤمنان علی علیه‌السلام بین مدیران ارشد و کارکنان دستگاه‌های دولتی ناظر است. این آموزه‌ها مبنای مناسبی را در اختیار دولتمردان و مدیران قرار می‌دهد تا بر اساس آن روابط خود را با ملت تعریف و تنظیم کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Interactive Responsibilities and Rights of Governments and Nations from the Perspective of the Imam Ali’s Political Conduct

نویسنده [English]

  • Heidar Sohrabi
Assistant professor at Amin Police University, department of theology
چکیده [English]

The issue of interaction between nation and the government has always been discussed in different cultures and religions, including Islam, by scholars and intellectuals. Amir-o-lm’omenin Ali Ibn-e- Abitalib (AS), as the most significant scholar in the history of Islam after the era of the holy prophet, has emphasized on the interaction between the ruling power and people during his era. His letter to Malik Ashtar, when he was appointed as the ruler of Egypt, letter number 53 in Nahjolbalaghah, and letter number 5 addressing Ashas Ibn-e-Gheis, the ruler of Azarbijan, are the most significant examples of this kind. This qualitative research follows structural-interpretive modelling method. The primary data was derived from reliable sources such as Nahjolbalaghah. Then, concepts relating to the interactional responsibilities and rights of people and government were derived by content analysis. The most important guidelines for this research regarding internalization of Islamic teachings in governments’ grand policies and behavior institutionalization emphasized by Imam Ali (AS) in Nahjolbalaghah, is about chief managers in the supervising governmental organizations. These teachings provide suitable bases for government employees and managers to behave properly with people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the rights of government and nation
  • Imam Ali (AS) and the rights of people
  • government in the views of Imam Ali (AS)
  • Imam Ali’s political conduct
قرآن کریم. ترجمه ناصر مکارم‌شیرازی. قم: انتشارات پژواک اندیشه.
آذر، عادل؛ خسروانی، فرزانه؛ جلالی، رضا (۱۳۹۲). تحقیق در عملیات نرم. تهران: انتشارات سازمان مدیریت صنعتی.
آمدی‌، عبدالواحد (1378). تصنیف‌ غرر الحکم‌ و درر الکلم‌. قم: مرکز انتشارات‌ دفتر تبلیغات‌ اسلامی‌ حوزه‌ علمیه.
‌‌آمدی‌، عبدالواحد (۱۳۴۲). شرح‌ محقق‌ بارع‌ جمال‌الدین ‌‌محمد خوانساری‌ بر غرر‌الحکم‌ و دررالکلم‌. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن‌ هبةالله المعتزلی (۱۳۸۸).‌ شرح نهج‌البلاغه. ترجمة غلامرضا لایقی. تهران: نشر نیستان.
‏‫ابوسعیدی‌، مهدی‌ (1343). حقوق‌ بشر و سیر تکامل‌ آن‌ در غرب‌. تهران‌: نشر آسیا.
جرداق، جورج (۱۳۷۵). امام علی(ع) صدای عدالت‌ انسانی‌. ترجمة هادی‌ خسروشاهی‌. قم: نشر خرم‌.
خمینی‌، روح‌الله‌ (1371). شوون‌ و اختیارات‌ ولی‌ فقیه‌. تهران‌: سازمان‌ چاپ‌ و انتشارات‌ وزارت‌ فرهنگ‌ و ارشاد اسلامی‌.
خمینی‌، روح‌الله (1387). آیین انقلاب اسلامی. چ دوم. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س).
رحیمی بروجردی، علیرضا (1370). سیر تحول اندیشه و تفکر عصر جدید در اروپا. تهران: انتشارات علمی.
زکریایی، محمدعلی (1374). فلسفه و جامعه شناسی سیاسی. تهران: نشر الهام.
سروش‌، محمد (1386). دین‌ و دولت‌ در اندیشه‌ اسلامی‌. قم‌: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
طباطبائی، محمدحسین (1393). بررسی‌های اسلامی. چ دوم. به کوشش هادی خسرو‌شاهی.‏ قم‏‫: موسسه بوستان کتاب.
فروغی‌، محمدعلی (1383). سیر حکمت‌ در اروپا. چ چهارم. تهران‌: نشر البرز.
قطب راوندی‌، سعید بن‌ هبةالله (۱۳۹۱). منهاج‌البراعة فی شرح نهج البلاغة. تهران: نشر عطارد.
مجلسی، محمدباقر (1379). بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.