تأثیر سطح دینداری برتعهد سازمانی کارکنان با نقش میانجی ارزش‌های درون سازمانی (مورد مطالعه: 10 سازمان‌ منتخب استان‌های مازندران و زنجان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه مدیریت و حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

2 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

3 کارشناسی ارشد مدیریت منابع انسانی گرایش اسلامی، گروه مدیریت و حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

4 دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، گرایش رفتار سازمانی، گروه مدیریت و حسابداری، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران

چکیده

تعهد سازمانی نقش تعیین کننده در مسئولیت‌پذیری، کارایی رفتاری و کارکردی اعضاء، رشد و پیشرفت سازمان دارد. با توجه به تأثیر بسزای دین در شکل بخشیدن به رفتار فردی و جمعی، این پژوهش با هدف بررسی تأثیر سطح دینداری بر تعهد سازمانی کارکنان با نقش میانجی ارزش‌های درون سازمانی به اجرا درآمده است. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی بوده و برای سنجش سطح دینداری از پرسشنامه بومی شده خدایاری فرد و همکاران (1388) با مؤلفه‌های (باور دینی، عواطف دینی و التزام و عمل به وظایف دینی) و برای سنجش تعهد سازمانی از پرسشنامه‌ مدل آلن و می‌یر (1990) با مؤلفه‌های (تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری) و برای سنجش ارزش‌های درون سازمانی از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. داده‌های تحقیق با روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی، از 400 نفر از کارکنان سازمان‌های منتخب استان‌های مازندران و زنجان گردآوری و نتایج با نرم‌افزارهای Spss23 و PLS2 تحلیل شدند. اعتبار پرسشنامه‌های، تعهد سازمانی، سطح دینداری و ارزش‌های درون سازمانی با استفاده از ضریب همسانی درونی آلفای کرونباخ، به ترتیب برابر با 0/875، 0/93، 0/958 و روایی آن‌ها و برازش مدل از طریق نرم افزار PLS2 تأیید شد. نتایج نشان داد که سطح دینداری بر تعهد سازمانی کارکنان تاثیر مثبت و معنی‌داری دارد و این تاثیر با استفاده از متغیر میانجی ارزش‌های درون سازمانی تقویت می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The effect of the level of religiosity on the organizational commitment of employees with the mediating role of intra-organizational values (case study: 10 selected organizations of Mazandaran and Zanjan provinces)

نویسندگان [English]

  • Hossein Azimi 1
  • Yousof Fathi 2
  • Fatemeh Yakhkeshi 3
  • Fatemeh Zamany 4
1 Associate Professor, Management and Accounting Department, Faculty of Humanities, University of Zanjan. Zanjan, Iran
2 Assistant Professor, Islamic teachings Department, Faculty of Humanities, University of Zanjan. Zanjan, Iran
3 Master's degree in human resource management, Islamic, Management and Accounting Department, Faculty of Humanities, University of Zanjan. Zanjan, Iran
4 Master's student in Public Administration, Organizational Behavior, Faculty of Humanities, University of Zanjan. Zanjan, Iran
چکیده [English]

Organizational commitment has a decisive role in accountability, behavioral and functional efficiency of members, growth and development of the organization. Considering the great influence of religion in shaping individual and collective behavior, this research was carried out with the aim of investigating the effect of the level of religiosity on the organizational commitment of employees with the mediating role of intra-organizational values. he research method is a descriptive survey type and to measure the level of religiosity from the localized questionnaire of Khodayari Fard et al (2009) with components (religious belief, religious emotions and performing religious duties) and to measure organizational commitment, Allen and Mayer (1990) model questionnaire with components (emotional commitment, continuous commitment and normative commitment) was used, and to measure intra-organizational values, a researcher-made questionnaire was used. Research data was collected by random stratified sampling from 400 employees of selected organizations in Mazandaran and Zanjan provinces and the results were analyzed with Spss23 and PLS2 software. The validity of questionnaires, organizational commitment, level of religiosity and intra-organizational values were confirmed using Cronbach's alpha coefficient of internal consistency, equal to 0.875, 0.93, 0.958, respectively, and their validity and model fit were confirmed by PLS2 software. The results showed that the level of religiosity has a positive and significant effect on the organizational commitment of employees, and this effect is strengthened by using the intermediate variable of intra-organizational values.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Religiosity
  • Organizational Commitment
  • Intra-organizational Values
  • Organizational Behavior
  • Islamic Management
ابراهیم‌پور، حبیب؛ حسن‌زاده محمودآباد، محمد؛ فتوره‌چی، زهرا و باهنر، فاطمه. (1397). تحلیل نقش واسطه‌ای معنویت سازمانی در رابطه بین دین‌داری و پاسخگویی کارکنان (موردمطالعه: کارکنان استانداری اردبیل). مطالعات مدیریت دولتی ایران، 1(2): 113-130.
ارمندیی، مریم؛ جهانیان، رمضان و سلیمی، مهتاب. (1399). شناسایی مؤلفه‌های مدیریت ارزش‌های سازمانی در نظام آموزشی: کاربرد رویکرد کیفی. دوماهنامه علمی - پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، ۱۳(۶): ۵۹۶-۵۸۸.
آقامحمدی، جواد. (1400). تبیین مؤلفه‌های اخلاق مدیریتی و میزان انعکاس آن‌ها در اسناد تحولی آموزش‌وپرورش؛ الگویی جهت انتخاب مدیران دانشگاه فرهنگیان. مطالعات سیاست‌گذاری تربیت‌معلم، 4(1): 73-91.
اکبری، بهمن؛ فدایی شاهخالی، صغری و قاسمی‌جوبنه، رضا. (1398). تحلیل کانونی رابطه بین دین‌داری، امید و خوش‌بینی بامعنا در زندگی و کیفیت زندگی در بیماران دچار ضایعه نخاعی. دین و سلامت، ۷(۱): ۱۹-۱۱
بابایی فرد، اسدالله؛ پیری، حسن؛ سلیمان نژاد، محمد و منتی، محمد. (1398). فراتحلیل مطالعات دینداری و هویت ملی در ایران. جامعه‌پژوهی فرهنگی، 10(1): 1-21. doi: 10.30465/scs.2019.4077
بحرودی، پریسا سادات و شریفی، خدیجه. (1401). تعهد سازمانی در پرستاران ایرانی: مرور سیستماتیک. مدیریت پرستاری، ۱۱(۱): ۳۲-۲۱.
بهزادی، فریدون، بالکدری محمد و محمدپور، مهسا. (1400). بررسی رابطه فرهنگ‌سازمانی، رضایت شغلی و تعهد سازمانی. رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 5(19): 1848-1857.
بهشتی، سید صمد؛ مرادی، رامین و پاک‌نژاد، ناصر. (1399). تبیین جامعه‌شناختی عوامل اجتماعی مؤثر بر ادراک فساد اداری(مورد مطالعه: ارباب‌رجوعان ادارات دولتی شهر یاسوج). علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 17(2): 261-223. doi: 10.22067/social.2021.69758.1030
پاشایی یوسف کندی، عزیزه و حسنی، محمد. (1401). واکاوی رابطه ارزش‌های سازمانی و رهبری کاریزماتیک با مسئولیت‌پذیری اجتماعی و عملکرد شغلی: بررسی نقش میانجی تعهد سازمانی در میان پرستاران. علوم تربیتی، 29(2): 189-210. doi: 10.22055/edus.2022.40209.3344
پاک‌نهاد، امیر. (1401). بررسی و شناخت انواع، عناصر و عوامل موثر درخصوص تعهد سازمانی و پیامدهای آن در راستای رضایت شغلی دبیران تربیت بدنی. پژوهش‌های مدیریت در جهان اسلام، 11(4): 25-42.
پری‌زاده، سیما؛ پهلوانی، فریبا و بشلیده، کیومرث. (1398). طراحی و آزمون الگویی از رابطۀ بین رهبری کارآفرینی و قصد ترک شغل کارکنان با نقش میانجی‌گری تعهد عاطفی و تعدیل‌کنندگی تناسب شخص‌ـ‌ سازمان. پژوهش‌های علوم‌شناختی و رفتاری، 9(1): 39-56. doi: 10.22108/cbs.2020.123557.1418
پورصفر، علی و حاتم‌سیاهکل‌محله، علیرضا. (1401). تفسیر روابط ساختاری بین کارکردهای ارشادگری (منتورینگ) و تعهد سازمانی بر اساس اثرات میانجی عدالت سازمانی. پژوهش در آموزش علوم پزشکی، ۱۴(۳): ۶۰-۴۹.
جان‌نثاری لادانی، زهرا؛ گودرزی، اکرم و مالکی‌کوپایی، زینب. (1398). پیش‌بینی هوشمندی رقابتی مدیران آموزشی بر اساس دین‌داری و هوش سیاسی. پژوهش‌های رهبری و مدیریت آموزشی، 5(20): 91-117. doi: 10.22054/jrlat.2021.59379.1571
حسینی، سید صمد و صنوبر، ناصر. (1398). اثر فعالیت‌های منابع انسانی عملکرد بالا بر تعهد و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان شاغل در بخش دولتی. جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، 8(1): 103-129.
حیدری، الهام؛ سیدکلالی، نادر و شریعتی، نیما. (1401). فضیلت سازمانی و سرمایة اجتماعی: نقش میانجی تعهد سازمانی و نقش تعدیلگر هوش معنوی. مدیریت سرمایه اجتماعی، 9(4): 617-637. doi: 10.22059/jscm.2022.343842.2300
خاشعی ‌ورنامخواستی، فاطمه؛ حسینی، سید محمد حامد؛ ظهوری فرد، ‌محدثه و افضلی‌ارانی، معصومه سادات. (1401). بررسی رابطه بین باورهای معنوی و ویژگی‌های شخصیتی پرستاران شهر تهران. دستاوردهای نوین در مطالعات علوم‌انسانی، 51(5): 35-43.
خدامی، علیرضا؛ کریمی، محمدرضا و غلامیان، وحیده. (1392). بررسی رابطه بین دین‌داری و تعهد سازمانی (مطالعه موردی: کارکنان مجتمع شهربابک). دومین همایش ملی علوم مدیریت نوین، استان گلستان، گرگان.
خدایاری ‌فرد، محمد و همکاران (1388). آماده‌سازی مقیاس دین‌داری و ارزیابی سطوح دین‌داری اقشار مختلف جامعة ایران (مراکز استان‌ها). گزارش نهایی پژوهش، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، مؤسسه روان‌شناسی و علوم تربیتی.
خوشبخت، اسماعیل؛ تائبی نقندری، امیرحسین و زینلی، حدیث. (1401). دین‌داری، اخلاق حرفه‌ای حسابداران و تقلب‌های گزارشگری مالی. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی، 14(53): 223-254. doi: 10.30495/faar.2022.691693
درفش، ‌حجت‌الله و گلشن پور، ‌مرجان. (1397). معنویت در محیط کار و رابطۀ آن با تعهد سازمانی و سلامت سازمانی مدیران مدارس متوسطۀ دوم شهر اهواز. مدیریت مدرسه، 6(2): 123-142.
رستگار، عباسعلی؛ جعفری، کاظم و علی نیا، فاطمه. (1396). بررسی رابطه تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی. مطالعات منابع انسانی، 7(2): 71-88.
رستگار، عباسعلی؛ عابدی جعفری، حسن و جباری، اقبال. (1401). بررسی تأثیر دینداری و سرمایه روان‌شناختی بر رسالت شغلی کارکنان با میانجی‌گری معنی‌داری شغل. مطالعات رفتار سازمانی، 11(1): 31-54.
رفیعی، محسن؛ خرسندی، اکبر و عباسی، ‌صباح. (1397). پیش‌بینی مسئولیت‌پذیری کارکنان بر اساس دین‌داری و هوش اخلاقی در دانشگاه‌های شهر بیجار. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 28(8): 381-402.
ریاحی، ‌راحله و باقری، ‌عذرا. (1399). بررسی نقش تعهد سازمانی در توسعه منابع انسانی سازمان‌ها. تحقیقات میان‌رشته‌ای در علوم مهندسی و مدیریت، دوره 1، 213-223.
سپهوند، رضا و شریعت‌نژاد، علی (1393). بررسی تأثیر شایستگی مدیریتی بر رضایت شغلی و تعهد سازمانی اعضای هیئت‌علمی و کارکنان دانشگاه‌های خرم‌آباد. مدیریت فرهنگ‌سازمانی، 12(3): 528-505.
سپهوند، رضا؛ عارف‌نژاد، محسن؛ زارع، ‌فرجام و سپهوند، ‌مهدیه. (1398). اثر معنویت سازمانی بر آنومی سازمانی با تأکید بر نقش میانجی اخلاق کار (موردمطالعه: دانشگاه لرستان). مدیریت در دانشگاه اسلامی، 18(8), 387-406.
شهنازی، روح‌الله و افضل، گل‌آیین. (1401). بررسی ارتباط دین‌داری با فساد اقتصادی. اسلام و علوم اجتماعی، 14(27): 199-218. doi: 10.30471/soci.2020.6510.1520
عاشوری‌زاده، علیرضا؛ بیگی‌نیا، عبدالّرضا و سرداری، احمد. (1392). رابطه ارزش‌های فردی و سازمانی با تعهد سازمانی کارکنان شرکت آلومینیم المهدی استان هرمزگان. پژوهش‌های مدیریت در ایران، 17(2): 19-42.
عشایری، طاها؛ جهانی دولت‌آباد، اسماعیل و جهان‌پرور، طاهره. (1401). مطالعۀ عوامل مؤثر بر بیگانگی شغلی:فراتحلیل پژوهش‌های بازه زمانی 1383 الی 1400. علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، 19(2): 65-39. doi: 10.22067/social.2022.59328.0
عظیمی، حسین و فلاحی، لیلا. (1398). تأثیر وجدان‌ کاری بر سلامت سازمانی با نقش میانجی ‌ارزش‌محوری. مدیریت اسلامی، 27(1): 169-188.
عظیمی، حسین؛ جعفری، مصطفی و فلاحی، لیلا. (1399 ب). بررسی تاثیر عوامل اجتماعی- فرهنگی بر سلامت سازمانی با نقش میانجی ارز‌ش‌محوری. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 29(95): 137-160. doi: 10.22054/jmsd.2020.43485.3358
عظیمی، حسین؛ رحیم زاده، مهسا و ناصری، مسعود. (1399 الف). بررسی تأثیر‌پذیری موفقیت مسیر شغلی عینی و ذهنی از اخلاق حرفه‌ای اسلامی. تأملات اخلاقی، 1(1): 155-178.
عظیمی، حسین؛ شاکرمی، نبی‌اله و اونق، فاطمه. (1396). بررسی اثر سبک زندگی اسلامی بر نگرش شغلی کارکنان. مدیریت اسلامی، 25(4): 151-174.
علیمردانی، مهرداد. (1400). شناسایی تاثیر دینداری بر کامیابی در کار با نقش میانجی تعهد سازمانی و عاطفه مثبت در ادارات امور مالیاتی جنوب غرب استان فارس. دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 4(45): 54-71.
کرد، ملیحه. (1394). بررسی رابطه ارزش‌های کاری با درگیری شغلی و تعهد سازمانی، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
کلابی، امیرمحمد. (1401). مدل تعهد سازمانی با تبیین جایگاه نوآوری سازمانی، فرهنگ سازمانی، مسئولیت اجتماعی شرکتی و خلق ارزش مشترک. پژوهش‌های مدیریت عمومی، 15(56)، 165-194. doi: 10.22111/jmr.2022.41521.5728
لطفی خاچکی، بهنام و لطفی خاچکی، طاهره. (1401). تحلیل عوامل مؤثر بر نحوۀ مواجهۀ افراد با بیماری کرونا با تأکید بر دین‌داری و بی‌تفاوتی اجتماعی. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 11(2): 429-459. doi: 10.22059/jisr.2022.325935.1220
مجدی، علی‌اکبر؛ رامیار، سیدجواد و معتمدی، حمید. (1396). بررسی رابطه دین‌داری و تعهد سازمانی کارکنان دانشگاه فردوسی. نخستین همایش ملی مدیریت و علوم اسلامی.
محمدی‌مقدم، یوسف و حیدری، حمیدرضا (1396). بررسی نقش واسطه‌گری فرسودگی شغلی در ارتباط بین ارزش‌های کاری و رفتار شهروندی سازمانی. مدیریت منابع در نیروی انتظامی، 5(1): 154-187.
مرادی، مرتضی و حکیمی، ‌ایمان. (1397). ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ارزش‌ﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ رﻓﺘﺎر ﺷﻬﺮوﻧﺪی ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ ﺑﺎ ﻧﻘﺶ رواﺑﻂ رﻫﺒﺮ ـ ﻋﻀﻮ و ﺗﻌﻬﺪ ﺳﺎزﻣﺎﻧﯽ. مدیریت اسلامی، 105(26): 159-182.
مرشدی، ابوالفضل؛ علی‌مندگاری، ملیحه؛ رازقی نصرآباد، حجیه‌بی‌بی و کونانی، الهام. (1399). شاخص توسل‌جویی؛ تکمله‌ای بر مدل‌های سنجش دین‌داری در ایران: پژوهشی تجربی در شهر یزد. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 9(3): 665-692. doi: 10.22059/jisr.2020.301955.1062
مقیمی، سید محمد. (1395). مبانی سازمان و مدیریت. تهران، نشر راهدان.
منصوری، علی؛ عظیمی، حسین و محمدی، مصطفی. (1400). نقش پاداش‌های نقدی و غیر نقدی بر انگیزش کارکنان با میانجیگری تعهد سازمانی. مشاوره شغلی و سازمانی، 13(4): 29-52. doi: 10.29252/jcoc.2022.222993.1051
منفردی، مهدی. (1401). تاثیر ارزش‌های کاری و تعهد سازمانی بر بومی سازی منابع انسانی در کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد. دومین کنفرانس بین المللی رویکردهای نوین مدیریت، روانشناسی و علوم انسانی در قرن ۲۱.
موسوی‌ داوودی، ‌سیدمهدی؛ حضوری، محمدجواد؛ نجاری، رضا و رستگار، عباسعلی. (1396). ارزیابی میدانی الگوی ارزش‌های سازمانی مبتنی بر آموزه‌های نهج‌البلاغه. مدیریت اسلامی، 98(25): 91-121.
میهن‌دوست، مهدی؛ مدنی، امیرمحسن و محبی، سراج‌الدین. (1401). بررسی عوامل موثر بر توسعه رفتار شهروندی سازمانی اسلامی در سازمان امور مالیاتی کشور. مطالعات رفتاری در مدیریت، 13(31): 94-74.
همایونی‌راد، محمدحسین؛ منفردی، مهدی و معصومی، محسن. (1401). تأثیر ارزش‌های کاری و تعهد سازمانی بر بومی‌سازی منابع انسانی در کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد. دومین کنفرانس بین‌المللی رویکردهای نوین مدیریت، روان‌شناسی و علوم‌انسانی در قرن ۲۱.
یارمحمدزاده، پیمان؛ عنایتی، بهار و شعوری‌میلانی، زهرا. (1399). تحلیل رابطه ارزش‌های شخصی و رفتار غیراخلاقی با تعهد به تغییر سازمانی کارکنان. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۵(۲): ۶۹-۶۳
یاوری‌گهر، فاطمه. (1399). تأثیر ارزش‌های فردی بر رفتار اخلاقی راهنمایان تورهای گردشگری: بررسی نقش دین‌داری اسلامی. اخلاق زیستی، 10(35): 1-19. https://doi.org/10.22037/bioeth.v10i35.30299
 
Allen, N. J., & Meyer, J. P. (1996). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: An examination of construct validity. Journal of Vocational Behavior, 49(3), 252–276.
Budur, T. (2018). The impact of Al-Ghazali’s virtues on organizational commitment and performance: A case Study at private education institutions in Kurdistan Region of Iraq. Icabep, Erbil-Iraq, 2, p21.
Fangidda, E., Rollamd, E., Suryana, Y., & Efendi, N. (2016). Effect of Spirtuality workplace on organizational commitment and job satisfaction. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 219, 639-646.
George, N. A., & Edward, M. (2020). Corporate social responsibility and organizational commitment: effects of CSR attitude, organizational trust and identification. Society and Business Review, 15(3), ,255-272.
Gheitani, A., Imani, S., Seyyedamiri, N. & Foroudi, P. (2019). Mediating effect of intrinsic motivation on the relationship between Islamic work ethic, job satisfaction, and organizational commitment in banking sector. International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, 12(1), pp. 76-95. https://doi.org/10.1108/IMEFM-01-2018-0029
Giao, H. N. K., Vuong, B. N., & Duy Tung, D. (2020). A model of organizational culture for enhancing organizational commitment in telecom industry: Evidence from vietnam. WSEAS Transactions on Business and Economics, 17(20), 215-224.
Gopinath, A. (2020). Job Involvement and Organizational Commitment of Academic Leaders in Tamil Nadu Universities: A relationship study with structural equation modeling. Journal of Critical Reviews, 7(19), 1857-1864.
Husin, W.N.W., & Kernain, N.F.Z. (2020). The Influence of Individual Behaviour and Organizational Commitment Towards the Enhancement of Islamic Work Ethics at Royal Malaysian Air Force. J Bus Ethics, 166, 523–533 https://doi.org/10.1007/s10551-019-04118-7
James, Paula S. (2014). Aligning and propagating organizational values. Procedia economics and finance, 11 (2014), 95-109.
Lichtenstein, S., Lichtenstein, G., & Higgs, M. (2017). Personal values at work: A mixedmethods study of executives strategic decision-making. Journal of General Management, 43(1), 15-23.
Luthans, F. (2008). Organizational behavior. Boston: McGraw Hill.
Min, H. J., Yoo, T. S., & ho, S. J. (2018). The Effect of Perception of Creating Shared Value Activity on Job Satisfaction: Analysis of the Mediating Effect of Organizational Commitment and the Moderating Effect of Self-Efficacy. The Journal of the Korea Contents Association, 18(5), 612-634.
Robbie, R. I., & Novianti, K. R. (2020). Exploring the Role of Religiosity in Moderating Employee Commitments in Islamic Banking (Study at Sharia Banks in East Java, Indonesia). TSAQAFAH, 16(1), 21-34.‏
Thekdi, S.A., & Aven, T. (2018). A methodology to evaluate risk for supporting decisions involving alignment with organizational values. Reliability Engineering & System Safety, 172, 84-93.
Williams, J., & Bhanugopan, R. (2016). The Effects of Work Values and Organisational Commitment on Localisation of Human Resources. In Global Talent Management and Staffing in MNEs (pp. 167-188). Emerald Group Publishing Limited.