A Teleological Approach to Religious Science and Designing a Model for Problem-Oriented University

Document Type : Original Article

Authors

1 Assistant professor at the Faculty of Management and Economics, Imam Hussein University, Tehran, Iran

2 Responsible author: PhD candidate in management, Imam Hussein University, Tehran, Iran

Abstract

These days, universities do not carry out their own task, containing the main philosophy of universities, properly. In the educational dimension, the contents are not devoted to the real requirements of learners and the societies, and in the research aspect, the outputs do not address the current problems and blockages for the people and societies. Hence, problem-orientation neither flows in education, nor does it in research. As a result, universities are not able to carry out their social responsibilities. The religion of Islam, placing great emphasis on the acquisition of knowledge and acquiring science, highly recommends that the acquired knowledge must be first of all beneficial, and second, be put into practice. According to some thinkers, if this is the case, such knowledge can be referred to as religious science, and the university providing such knowledge is likely to be considered an Islamic university. Based on the definition of problem-orientation, this research is intended to identify the components and the model of problem-oriented university using content analysis method. The comprehensive themes obtained indeed contain the main components of the problem-oriented university model, including need-based education system, interaction with the service receivers, commercialization, problem-oriented research system, financial resource management, facilities and support, organizational learning and knowledge management, university culture, human resource management and university management system.

Keywords


اجتهادی مصطفی، بهروزی محمد (1385)، تواناییها و قابلیتهای دانش­آموختگان در پاسخ به نیاز بازار کار به‌منظور ارائه چهارچوب ادراکی مناسب، دانش و پژوهش در علوم تربیتی، ش10 و11: 28 ـ 1.
اخوان کاظمی بهرام (1390)، تحقق علم نافع، راهبردی بنیادین در اصلاح و اعتلای علمی کشور، معرفت در دانشگاه اسلامی، س پانزدهم، ش 4 (پیاپی 49): 25 ـ 4.
اعتمادی­زاده، هدایت­الله؛ لیاقتدار، محمدجواد؛ نصر، احمدرضا؛ موسی­پور، نعمت­الله (1390)، تأملی بر پژوهش میان­رشته­ای در آموزش عالی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، دوره سوم، ش 3 ـ 2: 50 ـ 15.
اعرافی، علیرضا؛ طرقی، مجید؛ مولودی، حسین (1397)، بررسی قاعده فقهی علم نافع در تعلیم و تعلم، دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات فقه تربیتی، ش 31: 108 ـ 91.
ایمان، محمدتقی؛ کلاته­ساداتی، احمد (1390)، بررسی تطبیقی مسئولیت اجتماعی علم در اسلام و غرب، فصلنامه علمی ـ پژوهشی روش­شناسی علوم انسانی، س 17، ش 69: 88 ـ 59.
ایمانجانی، محمدامین (1396)، دانشگاه دهه پنجم دانشگاه مسئله­محور، روزنامه فرهیختگان، ش 2394.
باقری، مصباح­الهدی؛ نوروزی، خلیل؛ محمدی، مهدی؛ آزادی احمدآبادی، جواد (1396)، کشف و اولویت­بندی ابعاد و مؤلفه­های مؤثر بر ساختار دانشگاه کارآفرین: پیشنهادی برای موفقیت در وظایف نسل سوم دانشگاه‌ها، فصلنامه رشد فناوری، س سیزدهم، ش 52: 14 ـ 8.
پورعزت، علی­اصغر؛ قلی­پور، آرین (1388)، توسعه رویکرد مسئله­محوری در مطالعات میان­رشته­ای، فصلنامه مطالعات میان­رشته­ای در علوم انسانی، س اول، ش 3: 140 ـ 127.
پورعزت، علی­اصغر؛ خواستار، حمزه؛ طاهری، عطار غزاله؛ فراحی، محمدمهدی؛ نرگسیان، عباس (1387)، الگوی مطلوب طراحی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ایران در عصر جهانی‌شدن، دانشگاه اسلامی، س دوازدهم، ش 4: 22 ـ 3.
تمیمی آمدی، عبدالواحد (1410 ق)، غررالحکم و دررالکلم، قم: دارالکتاب الإسلامی، چ‌ دوم، بازیابی‌‌شده از نرم‌افزار جامع الأحادیث.
جوادی آملی، عبدالله (1386)، منزلت عقل در هندسه معرفت دینی، قم: إسراء.
جوانمردی، شیوا؛ عباس­پور، عباس؛ خورسندی ­طاسکوه، علی؛ غیاثی ­ندوشن، سعید (1397)، طراحی الگوی دانشگاه نوآور در چارچوب اکوسیستم نوآوری در ایران، فصلنامه علمی پژوهشی آموزش عالی ایران، س 10، ش 4: 170 ـ 137.
حیدری کاشانی، محمدجواد (1377)، رابطه علم و دین از دیدگاه علامه طباطبائی، ماهنامه پاسدار اسلام،         ش 200: 38 ـ .34.
خرمشاد، محمدباقر (1390)، دانشگاه تمدن‌ساز، مطالعات روابط فرهنگی بین­الملل، ش 2 (ویژه­نامه): 15 ـ 11.
خسروی، محسن؛ فدوی، محبوبه­السادات؛ کریمی، فریبا (1397)، تدوین مدل مفهومی دانشگاه مستقل براساس مطالعه دانشگاه‌های کشورهای پیشرفته، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، س دوازدهم، ش 4: 120 ـ 107.
خندان، علی­اصغر؛ قضاوی­زاده، مهدی (1397)، مسئله­محوری در پژوهش، مبانی دینی و بررسی برخی چالشهای عملی، اولین همایش ملی آسیب­شناسی پایان­نامه­ها و رساله­های حوزه علوم انسانی ـ اسلامی، تهران: دانشگاه مذاهب اسلامی.
خندان، علی‌اصغر (1391)، تقریر غایت­گرایانه از علم دینی با تکیه بر اندیشه­های استاد مطهری، ذهن، ش 50: 50 ـ 27.
خورشیدی، سعید (1390)، تأملی درباره بایسته­های رسانه­های ارتباط جمعی در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی، معرفت فرهنگی اجتماعی، س دوم، ش 3: 32 ـ 5.
دانایی­فرد، حسن؛ الوانی، سیدمهدی؛ آذر، عادل (1390)، روش­شناسی پژوهش کمّی در مدیریت: رویکردی جامع، چ چهارم، تهران: انتشارات صفار: اشراقی.
دبیرخانه تحول و تعالی دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام (1394)، طرح راهبردی تحول علمی و تعالی معنوی دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران: دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام.
ذاکرصالحی، غلامرضا (1383)، دانشگاه ایرانی، درآمدی بر جامعه­شناسی آموزش عالی، تهران: انتشارات کویر.
ذاکرصالحی، غلامرضا (1396)، دانشگاه ایرانی و مناقشه هویتی ـ کارکردی: در جستجوی الگوی گمشده، پژوهشنامه مبانی تعلیم و تربیت، س 7، ش 1: 43 ـ 27.
رشاد، علی اکبر (1387)، معیار علم دینی، ذهن، ش 33: 12 ـ 5.
شاکری، محسن؛ اکبری، زهرا؛ هوشی­السادات، سیدعلیرضا (1397)، تدوین الگوی دانشگاه اسلامی در دیدگاه مقام معظم رهبری براساس نظریه داده­بنیاد، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، سال هشتم، ش چهارم (پیاپی 29): 500 ـ 481.
شکیبائی، زهره؛ قورچیان، نادرقلی؛ خلخالی، علی (1388)، ارائه مدلی برای ایجاد دانشگاه پژوهشی در نظام آموزش عالی ایران، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، س سوم، ش 3: 83 ـ 69.
شورای عالی­­­­­ انقلاب فرهنگی (1389)، نقشه جامع علمی کشور.
شیخ­ز­­اده، محمد (1391)، الگوی رهبری خدمتگزار مبتنی بر دیدگاه امام خمینی، دوفصلنامه علمی ـ تخصصی اسلام و مدیریت، س 1، ش 1: 36 ـ 7.
عابدی، بهاره؛ برادران، مسعود؛ خسروی­پور، بهمن؛ یعقوبی، جعفر؛ یزدان­پناه، مسعود (1396)، تدوین الگوی دانشگاه کارآفرین کشاورزی و منابع طبیعی از دیدگاه مدیریت آموزش کشاورزی، فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، ش 40: 139 ـ 123.
عابدی­جعفری، حسن؛ تسلیمی، محمدسعید؛ فقیهی، ابوالحسن؛ شیخ­زاده، محمد (1390) تحلیل مضمون و شبکه مضامین: روشی ساده و کارآمد برای تبیین الگوهای موجود در داده­های کیفی، اندیشه مدیریت راهبردی، س پنجم، ش 2 (پیاپی 10): 198 ـ 151.
عبدالهی نیسیانی، علی؛ واعظی، احمد؛ ابراهیمی، کریم (1396)، مسئله­محوری و نامسئله­محوری، مقایسه و تحلیل رویکردهای جهت­دهی سازمانی در مدیریت سازمانهای فرهنگی کشور، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی دین و سیاست فرهنگی، ش 9: 32 ـ 7.
فراستخواه، مقصود (1383)، تاریخچه آموزش عالی در ایران، زیر نظر نادرقلی قورچیان، حمیدرضا آراسته و پریوش جعفری، دائرة المعارف آموزش عالی، 284 ـ 269، تهران: بنیاد دانشنامه بزرگ فارسی.
فرامرز، قراملکی احد (1380)، روش­شناسی مطالعات دینی، مشهد: انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
فضل­الهی، سیف­اله؛ حیدرزاده، مریم (1394)، دانشگاه اسلامی: دانشگاهی یادگیرنده (ضرورتها و چالشها)، اسلام و پژوهشهای مدیریتی، س چهارم، ش دوم (پیاپی 10):  134 ـ 111.
کرامتی، یونس (1387)، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 15، 631 ـ 614، مدخل «تعلیم و تربیت»، زیر نظر محمدکاظم موسوی بجنوردی، تهران: مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
کشتکار، مهران؛ نوروزی، خلیل (1395)، الگوی مفهومی دانشگاه اسلامی از منظر مقام معظم رهبری، مطالعات راهبردی بسیج، س نوزدهم، ش 73: 27 ـ 5.
کلاهدوزی، احمد؛ کوثری، مریم (1390)، مبانی و الگوی آموزشهای پژوهش­محور در دانشگاه جامع امام حسین (علیه‌السلام)، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، س نوزدهم، دوره جدید، ش 12: 168 ـ 139.
گراوند، ایوب؛ عبدالهی، بیژن؛ حسن­پور، اکبر؛ شهریاری، سلطانعلی (1397)، طراحی مدل دانشگاه ارزش­بنیان در وزارت علوم کشور، توسعه آموزش، س نهم، ویژه­نامه: 120 ـ 109.
الله­نیا، محمد (1397)، «مقاله مطلوب» از دیدگاه مقام معظم رهبری، اندیشنامه ولایت، س‌چهارم، ش 7: 28 ـ 5.
مجلس شورای اسلامی (1383)، قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مصوب 18/05/1383
مجلسی، محمدباقر (1403 ق.)، بحارالأنوار الجامعه لدرر أخبار الأئمّه الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، بازیابی شده از نرم افزار جامع الأحادیث.
مجمع تشخیص مصلحت نظام (1383)، سیاستهای کلی نظام برای رشد و توسعه علمی و تحقیقاتی کشور در بخش آموزش عالی و مراکز تحقیقاتی، مصوب 15/12/1383.
مطهری مرتضی (1390)؛ مجموعه آثار استاد شهید مطهرى؛ تهران؛ انتشارات صدرا؛ ج 1؛ ج 5؛ ج 18؛ ج 19 و ج 22؛ نسخه الکترونیکی.
منصوری، رضا (1380)، دانشگاه و تعریف آن، رهیافت، ش 24: 29 ـ 16.
نجاران طوسی، حامد؛ فاتح­راد، مهدی؛ برزنونی، محمدعلی؛ حسنی­آهنگر، محمدرضا؛ محمدی، ابوالفضل (1396)، الگوی دانشگاه تراز انقلاب اسلامی، مدیریت اسلامی، س 25، ش 3: 52 ـ 21.
نقوی، رشید؛ مصدق­خواه، مسعود؛ حسنی­آهنگر، محمدرضا؛ احمدوند، علی­محمد (1396)، ارائه مدل مفهومی سنجش عملکرد دانشگاه سازمانی با رویکرد ترکیبی کارت امتیازی توسعه­یافته، پژوهشهای مدیریت منابع انسانی، س نهم، ش 1 (پیاپی 27): 20 ـ 1.
وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (1388)، سند تحول راهبردی علم و فناوری کشور.
هوشی­السادات، سیدعلیرضا؛ رحیمیان، حمید؛ عباس­پور، عباس؛ خورسندی، علی؛ غیاثی­ ندوشن، سعید (1397)، طراحی الگوی کیفی دانشگاه ناب برای دانشگاههای دولتی (مورد مطالعه: دانشگاه فرهنگیان)، راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، دوره 11، ش 3: 141 ـ 132.
هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی (1382)، ارزیابی علم و فناوری در جمهوری اسلامی ایران، اولین ارزیابی کلان، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
یمنی­دوزی سرخابی، محمد (1388)، دانشگاه سازگارشونده: یک فرایند پیچیده، رویکردها و چشم­اندازهای نو در آموزش عالی (مجموعه مقالات)، به اهتمام محمد یمنی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی: 64 ـ 13.
منابع انگلیسی
Hirayama Masami, Sho Reika, Matsuzuka Yukari, Kishida Masatoshi (2004); Research on Corporate Universities; JILPT Research Report No.8
Holliday Steven, Gide Ergun (2015); Moving Towards Market Driven Higher Education in Australia: Is it Time to Look at Economist Milton Friedman?; International Journal of Arts & Sciences; 08(05): 303-320
Kolo Philipp, Strack Rainer, Cavat Philippe, Torres Roselinde, Bhalla Vikram (2013); Corporate Universities: An Engine for Human Capital; The Boston Consulting Group Available online www.bcgperspectives.com
Scott Dane (2004); Transforming the "Market-Model University": Environmental Philosophy, Citizenship & the Recovery of the Humanities; Worldviews 8, 2-3; pp 162-184; Also available online – www.brill.nl
Wissema J. G., & Verloop J. (2009); Towards the Third Generation University: Managing University in Transition; Cheltenham (UK): E. Elgar